Svilen Rangelov etkileyici bir sakala sahip. Sekiz yıldır uzattığını söylüyor. Sakalı, eğitimli bir havacılık mühendisi olan küçük kardeşiyle birlikte, Avrupa’nın gelişmekte olan kargo drone pazarına Dronamics’i kurarak adım attıkları zamana dayanıyor. Kardeşi Konstantin’le, sakallarını ancak memleketleri Bulgaristan’da inşa ettikleri insansız hava aracının ilk uçuşundan sonra kesecekleri konusunda anlaşmışlar.
Dronamics’i kurduğu sırada Amazon gibi büyük teknoloji devleri yurt içi adreslere drone ile teslimat denemeleri yapıyordu. Ancak Rangelov, drone tarafından teslim edilen kişisel ürünler konseptine hiçbir zaman inanmadı.
Rangelov’a göre birinin ön kapasına kadar drone uçurmanın pratik zorlukları ortadaydı. “Küçük insansız hava araçları konseptine inanamadık. Farklı bir yaklaşım benimsedik.” Drone teslimatı konusundaki bu yaklaşım, prototip kargo uçağı havalandığında meyvelerini verecek.
Rangelov, geleneksel hafif bir uçağa çok benzeyen ancak pilot kabini olmayan bu insansız hava aracının, ucuz elektronik aksam açısından “cep telefonu ekonomisini” kısa pistlere iniş kabiliyetiyle birleştirdiğini söylüyor.
“Bulgaristan’da hava kargosu, büyük bir uçağın malları bir kamyona yüklemesi ve kamyonun da bir tasnif merkezine giderek teslimatın bir sonraki aşamada ayrı ayrı tesislere gönderilmek üzere parçalara ayrılması anlamına geliyor.”
Rangelov daha küçük bir yükün nihai alıcıya daha yakın olan kısa bir uçak pistine götürülmesinin maliyetleri düşüreceğini ve kamyonları yoldan çekeceğini düşünüyor.
“Avrupa’da 3.000 uçak pisti var, bu da çok fazla yer demek.”
Black Swan, hafif kompozit malzemelerle (Konstantin’in uzmanlık alanı) ve drone uzun, yakıt tasarruflu kanatlar üzerinde seyreden benzin tüketen standart bir pistonlu motorun birleşiminden oluşuyor.
Tüm bu paket 20,000 ft irtifada, yolcu hava trafiği kütlesinin altında uçacak. Dronamics bu yükseklik bandını kullanılmayan hava sahası olarak görüyor ve karbon-nötr uçuşlara olanak sağlayacağını iddia ettiği yeni bir sentetik havacılık yakıtını da test ediyor.
Black Swan’ın 350 kg’lık kargo yükü küçük bir kurye minibüsüne eşit. “Kapıdan kapıya değil, şehirden şehre bağlantı kuruyoruz.”
Dronamics, Black Swan’ları bir havayolu şirketi gibi “Avrupa’nın ilk drone kargo havayolu şirketi” olarak tanıtmayı planlıyor. Ağırlığa ya da tüzüğe göre ücretlendirme yapacak ve temel malları ve parçaları teslim etmek için Avrupa’yı baştan sona dolaşan araçların harcadığı maliyet ve zamanı ortadan kaldıracak.
Alman lojistik devi Hellmann bu dronları kullanmaya başlamaya hazırlanıyor. Girişimden Jan Kleine-Lasthues sorumlu ve kariyerinin uzunca bir bölümünü hava taşımacılığı alanında geçirdi.
Kleine-Lasthues geleneksel hava taşımacılığının bu yeni tasarımlarla rekabet edeceğini düşünmüyor ancak dronların Hellmann’ın daha önce karayoluyla seyahat eden malları uçurmasına olanak sağlayacağını düşünüyor.
Kleine-Lasthues, Yunan adalarını kargo drone’larıyla birbirine bağlamanın Hellmann’ın acil hedeflerinden biri olduğunu söylüyor.
“İnsansız hava araçları feribotlardan daha sık olacak ve onları teslimatları birkaç pakete bölmek için kullanabiliriz, böylece teslimat sıklığını artırabiliriz. Büyük bir değişimi temsil ediyorlar, hız ve esneklik sunuyorlar.”
Dronamics, uçağının 2,500 km (1,500 mil) menzile sahip olduğunu ve bu sayede Batı Avrupa’nın tamamını AB merkezli herhangi bir kargo merkezinin menziline sokabileceğini iddia ediyor.
Drone’un daha küçük versiyonları Bulgaristan’da uçmaya başlamış olsa da tam ölçekli bir prototipin 2023’ün başlarında havada olması bekleniyor.
Dronamics, Avrupa havacılık ve uzay düzenleyicisinin planladığı operasyonlardan haberdar edildiğini ve kendisine sınırlı bir çalışma lisansı verildiğini söylüyor. Hellmann ise 2023 yılında uçurmaya başlamaktan bahsediyor.
Kleine-Lasthues, daha önceki drone teslimat modellerinin ucunun açık olmadığı düşüncesinde. “Paket droneları fikrine hiçbir zaman inanmadım. Bu yüzden Dronamics ile çalışıyoruz, bu Amazon teslimat tipi bir fikir değil.”
Kargo dronları, dünya çapında helikopterler işleten ABD’li Bristow’un dikkatini çekti. Bristow, Kaliforniyalı bir şirket olan Elroy Air’den 100 adede kadar kargo uçağı satın alma niyetinin sinyalini verdi.
Yolcu taşıyan Elektrikli Dikey Kalkış (Evtol) tasarımlarının mevcut mahsulü tamamen elektrik gücüne sahipken Elroy Air kargo dronları elektrik gücü üreten ve havacılık yakıtıyla çalışan küçük bir türbin olan hibrit bir elektrikli motorla çalışacak.
Hibrit tasarım ile drone, elektrik için yanaşma istasyonlarına güvenmek yerine mevcut tesislerde yakıt ikmali yapabilecek ve bir helikopterin kullandığı yakıtın üçte birinden daha azını kullanacak. Eski bir ABD Deniz Piyadeleri helikopter teknisyeni olan ve şu anda kargo drone operasyonları üzerine çalışan Bristow yöneticisi David Stepanek, “Saf elektrik gücü, şarj üssünü nereye koyduğunuzla kısıtlı olduğunuz anlamına gelir.” diyor.
Bristow, açık deniz petrol endüstrisinin ekipman kaydırmaya ihtiyaç duyduğu ve Bristow’un helikopter ve sabit kanatlı uçak kullanma maliyetlerini azaltmak istediği Batı Afrika gibi yerlerdeki operasyonlarını desteklemek için Elroy dronlarını kullanmayı düşünüyor.
Elroy Air, 226 kilogramlık bir yükü 480 kilometreye kadar taşıyabilen çok motorlu, dikey kalkış yapabilen büyük bir drone üzerinde çalışıyor.
Elroy Air’den Kofi Asante, Uber’in nakliye kolunda otonom kamyonların araştırmasında bulundu. Otonom bir kamyonun şasisine takılan ve daha sonra çıkarılan bir kargo kapsülü fikrinin bir kargo drone için de geçerli olduğunu belirtiyor. ABD’nin düzenleyici kurumu Federal Havacılık Otoritesi (FAA) ile ilişkilerini “çok olumlu” olarak tanımlıyor ve 2023 yılında tam boyutlu bir drone için test uçuşu planlıyor.
Chapparal adı verilen drone 8 metreyi aşan genişliğiyle mürettebatsız sivil drone standartlarına göre oldukça büyük. Ancak Asante’ye göre asıl önemli olan bu boyut.
“Küçük bir İHA’dan (insansız hava aracı) yüz kat daha fazla yük taşıyabilir, yük açısından küçük bir uçakla karşılaştırılabilir ancak bir helikopter maliyetinin çok altında çalışır.”
Derleyen: Onur Bedek
