Kav mantarının (Fomes fomentarius); elektronik, araç ve spor malzemelerinde kullanılan plastiklerin yerini alabileceği keşfedildi. Araştırmacılar, özellikle etkileyici bir mantarın mühendislik olanaklarını değerlendirdi ve bir sürü farklı kullanım durumunda plastiğin yerini alabileceğini buldu.
Plastik yerine mantar kullanmak, insanların yarattığı atık yığınlarını azaltabilir. Fosil yakıtlardan yapılan plastiklerin geri dönüştürülmesi aslında gerçekten zor ve genellikle dağınık depolama alanlarına neden olur. Öte yandan mantarlardan yapılan malzemeler biyolojik olarak parçalanabilir ve bir ürünün ömrünün sonunda aynı malzemeden daha fazlasını yapmak için yeniden kullanılabilir.
Fomes fomentarius mantarı, bugün Science Advances dergisinde yayımlanan yeni araştırmanın odak noktası oldu. Bu mantar yumuşak ve süngerimsiden sert ve odunsuya kadar farklı özelliklerinin olması sayesinde çok çeşitli malzemeler üretme konusunda olağanüstü bir yeteneğe sahip. Araştırmacılar, mantarın morfolojik yapısını inceleyerek onun hayatımızın daha sürdürülebilir bir yapı taşı haline gelmesinin yolunu açmayı umuyorlar.
Vahşi doğada, F. fomentarius bir ağaç gövdesinden çıkan bir atın toynağı şeklinde büyür. Toynak mantarı ve kav mantarı lakaplarını da bu şekilde kazanır. İnsanlar binlerce yıldır ateş yakabilmek için onu çıra olarak kullandılar. Yeni araştırmalar, gelecekte yeni bir ultra hafif yüksek performanslı malzeme sınıfı oluşturmak için de kullanılabileceğini gösteriyor.
Bu mantarla ilgili benzersiz olan şey ise her biri farklı şekillerde yararlı olabilecek farklı özelliklere sahip üç katmana sahip olması. Örneğin ön camlarda darbeye dayanıklı kaplama yapmak için kullanılabilecek çok sert bir dış kabuk var. Ayrıca Mohammadi’ye göre cilt üzerinde iyi hissettiren ve deriyi taklit edebilen yumuşak bir orta katman var. Üçüncü iç katman ise ahşaba benziyor. Araştırma ekibi, her katmanı incelemek ve potansiyel kullanımlarını değerlendirmek için gelişmiş görüntüleme teknikleri ve mekanik dayanıklılık testleri kullandı.
Yeni makalenin yazarlarından biri ve Finlandiya’daki VTT Teknik Araştırma Merkezi’nde kıdemli bir bilim insanı olan Pezhman Mohammadi.
Mantar bazlı yapı malzemelerine, ambalajlara ve tekstillere olan ilgi şimdiden artıyor. Mohammadi ve ekibi, bir mantarı oluşturan miselyum adı verilen iplik benzeri yapıyı kullanarak bir kulaklık prototip seti oluşturdu bile.
Elbette, mantarların plastiğin yerini almasına daha çok zaman var. Ekosisteme çok fazla zarar vereceği için ormanlardan hasat edilemezler. İlerleyen süreçte miselyumun pazar için seri üretilmesi gerekecek. Ayrıca belirli özellikleri vurgulamak için mantarın genomu değiştirmek istenebilir. Ortaya çıkan malzemelerin hem biyolojik olarak parçalanabilir hem de tüketiciler için yeterince dayanıklı olma dengesini tam olarak tutturduğundan emin olmak için yapılması gereken daha fazla araştırma ve test var.
Derleyen: Nazlıcan Vatansever
