- Yaklaşık 70 yıllık modern roket ve uydu projelerinden sonra, gezegenimizin yörüngesinde milyonlarca büyük nesnenin yanı sıra tahmini 130 milyon küçük uzay çöpü var.
- İsviçreli girişim ClearSpace ile birlikte çalışan Avrupa Uzay Ajansına göre, proje planlayıcılarının şu anda 2026 için planlanan “terk edilmiş nesne” kaldırma görevlerini değiştirmeleri gerekecek. Sebebi ise Yakalanması ve kontrollü olarak yörüngeden çıkarılması amaçlanan uzay çöplüğüne başka bir uzay çöplüğü parçasının çarpması.
- ClearSpace-1 görev ekibi, şu anda görevlerine planlandığı gibi devam ediyor ve hafif hasar görmüş hedefleri hakkında daha fazla veri toplanırken, en azından birkaç hafta için tam bir analiz beklenmiyor.
Dünya’da zaten iyi bir iş çıkarmış olan insanlar, atmosferimizin hemen ötesindeki gökyüzünü de kirletme yolunda hızla ilerliyor. Yaklaşık 70 yıllık modern roket ve uydu projelerinden sonra, gezegenimizin yörüngesinde milyonlarca büyük nesnenin yanı sıra tahmini 130 milyon küçük uzay çöpü var. Tüm bu enkazın temizlenmesi uzmanlar ve yasa koyucular için şimdiden bir zorluk teşkil ediyor. Raporlara göre durum o kadar kötüleşti ki pilot projeler hedeflerini yeniden ayarlamak zorunda kalmadan yerden bile kalkamıyor.
İsviçreli girişim ClearSpace ile birlikte çalışan Avrupa Uzay Ajansına göre, proje planlayıcılarının şu anda 2026 için planlanan “terk edilmiş nesne” kaldırma görevlerini değiştirmeleri gerekecek. Neden mi? Yakalanması ve kontrollü olarak yörüngeden çıkarılması amaçlanan uzay çöplüğüne başka bir uzay çöplüğü parçası çarptı.
ESA ve ClearSpace temsilcileri, bunun en olası nedeninin, 2013’teki bir ESA görevi sırasında ilk kez fırlatılan 113 kg ağırlığında, iki metre genişliğindeki roket enkazı hedefine çarpan “küçük, izlenmemiş bir nesnenin aşırı hız etkisi” olduğunu tahmin ediyor. Çarpışma yeni parçaların düşük enerjili salınımı ile sonuçlanmış gibi görünse de ekibin ön değerlendirmesi gelecekteki görevler için çarpışma risklerinde bir artışa işaret ediyor.
ClearSpace-1 görev ekibi, şu anda görevlerine planlandığı gibi devam ediyor ve hafif hasar görmüş hedefleri hakkında daha fazla veri toplanırken, en azından birkaç hafta için tam bir analiz beklenmiyor. O zamana kadar ClearSpace ve ESA bu yeni komplikasyonu, bu tür projelerin zaten neden bu kadar gerekli olduğunun güzel bir örneği olarak ele alıyor.

Görevden sorumlu ekip üyeleri, “Bu parçalanma olayı ClearSpace-1 misyonunun önemini vurgulamakta. Daha büyük uzay enkazı nesnelerinin yarattığı en önemli tehdit, her biri aktif uydulara önemli zararlar verebilecek daha küçük nesnelerden oluşan bulutlara parçalanmalarıdır. Parçalanma olaylarının sayısını en aza indirmek için, yeni uzay enkazlarının oluşumunu acilen azaltmalı ve mevcut nesnelerin etkisini aktif olarak hafifletmeye başlamalıyız.” dedi.
Universe Today’in de belirttiği üzere “Kessler sendromu” olarak bilinen durumdan kaçınmak için bu projelerin hızlı bir şekilde hayata geçirilmesi son derece önemli. Bu senaryolarda, Dünya’nın üzerindeki yörünge o kadar çöplük haline gelir ki enkaz çarpışmalarından kaçınmak esasen imkânsız olur ve bunun sonucunda daha fazla enkaz oluşur. Bu da daha fazla çarpışmaya neden olur ve bu böyle devam eder. Dünya’daki diğer kirlilik temelli sorunlarımızda olduğu gibi, kesin bir devrilme noktası için bir zaman dilimi tahmin etmek zor..
Cardiff Üniversitesi hukuk öğretim üyesi ve Uluslararası Uzay Hukuku Enstitüsü yönetici sekreteri P.J. Blount PopSci’ye yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Uzay enkazı, uzaydan elde ettiğimiz faydaları riske atan ve giderek artan bir sorun. Kessler sendromunun ortaya çıkmasını önlemek için toplam enkaz miktarının azaltılması kritik önem taşıyor. Bunun küresel bir çaba olması gerekecek ve bu da başlıca uzay güçlerinin koordinasyonunu ve işbirliğini gerektirecek. Yakın vadede, bu sorunun çözümüne yardımcı olacak yeni bir uluslararası yasanın ortaya çıktığını görmemiz pek olası değil. Ulusal düzeydeki mevzuat, operatörlerin karşılaştığı bazı baskıları hafifletmeye yardımcı olabilir, ancak küresel bir çaba olmadan enkaz sorunu yeterince ele alınamayacak.”
Derleyen: Serap Atabey