- Vefatınızdan sonra mal ve mülkünüze ne olacağını belirlemek için vasiyetname hazırlayabilirsiniz. İçinde bulunduğumuz çağda ise dijital mecralardaki varlığımızı da hatırlamakta fayda var.
- Sosyal medya hesaplarımız, bulutlarımızdaki maddi veya manevi değeri olan fotoğraflar, dosyalar ve dijital cüzdanlar… Hepsi dijital mirasımızın birer parçası. Hesaplarınızın anıta dönüştürülmesi veya silinmesi konusuyla ilgilenecek bir dijital vasi belirlemek isteyebilirsiniz.
- Dijital vasiyetinizle birlikte, dijital ortamda sakladığınız fotoğraflara ve anılara erişmek sevdiklerinizi mutlu edecektir. Ayrıca maddi değeri olan belge ve çalışmalar için ikinci bir planınız olmuş olur.
Vefatınızdan sonra mal ve mülkünüze ne olacağını belirlemek için vasiyetname hazırlayabilirsiniz. İçinde bulunduğumuz çağda ise dijital mecralardaki varlığımızı da hatırlamakta fayda var.
Sosyal medya hesaplarımız, bulutlarımızdaki maddi veya manevi değeri olan fotoğraflar, dosyalar ve dijital cüzdanlar… Hepsi dijital mirasımızın birer parçası.
Poppy’s’in kurucusu ve cenaze müdürü Poppy Mardall: “Dijital mirasınız çevrim içi hesaplardan, değerli videolardan ve fiziksel olarak depolanmayan her şeyden oluşuyor. Ancak pek çok kişi dijital varlıklarını dikkate bile almıyor, bu da mülkleriyle ilgilenen aile ve arkadaşlar için işleri zorlaştırabiliyor.”
Varlık yönetimi şirketi St James’s Place’e göre, vasiyet hakkı olan Britanyalıların %71’i dijital yaşamlarından hiç bahsetmiyor. Geleneksel vasiyetname gibi yasal olarak bağlayıcı olmasa da dijital dileklerinizin ayrıntılarını içeren bir belge, sevdikleriniz için çok değerli olabilir.
Peki bunu nasıl hazırlayabiliriz?
- Öncelikle bir envanter hazırlayın.
Kullandığınız sosyal platformlar ve web siteleriniz, kullanıcı adı ve hesap bilgilerinizi içeren bir liste hazırlayın. Bunun bir örneğini finansal hizmet ve sigorta şirketi SunLife tarafından hazırlanan dijital dilek paketinde bulabilirsiniz.
Bunun dışında sakladığınız müzikler ve araştırmalar gibi yaratıcı çalışmalarınızı da gözden geçirebilir ve bunların aktarılması, silinmesi veya korunması ve telif hakları hakkında ne yapabileceğinize karar verin.
- Bir dijital vasi belirleyin.
Vasiyetinizde, hesaplarınızın kapatılması, anılması veya yönetilmesinin yanı sıra fotoğraf ve video gibi dijital varlıkların paylaşılmasından ya da silinmesinden sorumlu olacak birini belirleyebilirsiniz. Vasiyetinizin yanında saklanacak bir dilek mektubuna dijital hesaplarınızın bir listesini ve bunlarla ne yapılmasını istediğinizi ekleyebilirsiniz.
Bulut tabanlı yaşam planlama platformu Keylu’nun kurucusu Ian Dibb şunları söylüyor: “Teknoloji konusunda nispeten bilgili olan yöneticilerinizden birinin dijital vasi olarak adlandırılmasını öneriyoruz. Bu kişileri durumda haberdar ederek siz vefat ettiğinizde kurumlarla iletişime geçmesini sağlayabilirsiniz.”
Sosyal medya hesaplarınıza ne olacak?
Facebook gibi bazı sosyal medya platformları, öldüğünüzde hesabınızı yönetebilecek bir kişi eklemenize olanak tanır. Bu sayede hesabınızın silineceğine veya anıt hesap olarak kalmasına karar verilebilir. Anıt hesap olarak belirlenen profillerde “anısına” veya “remembering” yazısını görebilirsiniz.
Apple da vefatınızdan sonra hesabınıza erişebilecek bir veya daha fazla kişiyi belirlemenize olanak tanır. Bu durumda seçtiğiniz kişi, oluşturulan erişim anahtarını ve ölüm belgenizi kullanarak hesaplara erişim talebinde bulunabilir. Daha sonrasında fotoğrafları, mesajları ve diğer bilgileri görüntülemek ve onlara ne olacağına karar vermek için üç yılları olacak.
Google ise bir hesabın 3 ila 18 ay arasında devre dışı kalması gerektiğini doğrulayan bir özelliğe sahip. Bundan sonra en fazla 10 kişi bilgilendirilebilir ve mesajlarınızı ve e-postalarınızı alabilir.
Ayrıca ücretsiz bir MyWishes hesabı oluşturabilir ve isteklerinizi belgelemek için indirilebilir bir “sosyal medya vasiyeti” oluşturabilirsiniz. Bunun dışında değerli fotoğrafları veya videoları bir sabit sürücüye yedekleyerek dijital vasilerinize bunu söyleyebilirsiniz.
- Şifrelerinizi güvende tutun.
Şifrelerinizi dijital dilek mektubunuza koymamalısınız. Mardall, dijital dileklerinizi yönetmekten sorumlu olacak kişinin, kapatılmasını veya anılmasını istemek için her hesapla ayrı ayrı iletişime geçmesi gerektiğini söylüyor.
MyWishes ve Digital Legacy Association’ın kurucusu James Norris şunları söylüyor: “Bazı durumlarda, paylaşılan bir şifre yöneticisi kullanmak faydalı olabilir ancak bunlar aynı zamanda siber saldırılara da açıktır.
Kripto para birimi gibi dijital varlıklara sahipseniz, şifreleri doğrudan paylaşmak yerine yöneticilerinize erişim izni verme talimatları için Pamela Morgan’ın Sevdiklerinize Mektup‘unu şablon olarak kullanabilirsiniz.
- Dileklerinizi depolayın.
Vasiyetnameler ve dijital istekleriniz gibi belgeler için güvenli çevrim içi kasa sunan Biscuit Tin ve MyWishes gibi çok sayıda çevrim içi depolama sağlayıcısı vardır. Bazı hizmetler ücretsiz ancak bazı seçenekler için ücret ödeyebilirsiniz; bu nedenle hangisinin sizin tercihiniz olacağına araştırarak karar verebilirsiniz.
Örneğin Keylu gibi dijital saklama hizmeti veren kuruluşlarda fotoğraflarınızın ve sevdiklerinize gönderdiğiniz mesajların yanı sıra tüm kişisel, yasal ve mali bilgilerinizi saklayıp yönetebileceğiniz güvenli bir çevrim içi yer ve dileklerinize erişebilecek güvenilir kişiler belirleyebilmeniz için yılda 1600 Türk lirası (49£) ödemelisiniz.
Ian Dibb, vasiyetinizin tek yasal kopyasının fiziksel kâğıt bazlı versiyonu olduğunu ancak bunun kolayca kaybolabileceği, hasar görebileceği veya yanlış konumlandırılabileceğini söylüyor. Dibb, “Dijital bir kopyanın Keylu hesabında tutulması bir yedektir ve fiziksel konumuna bir referans ekleyebilirsiniz. Vasiyetnamenizin kopyasının yanında, gerektiğinde çevrim içi olarak kolayca güncellenebilecek dijital bir dilek mektubu da saklayabilirsiniz.” diye açıklıyor.
Derleyen: Esin Özcan
