- Çin’deki bilim insanları, insan gözetimi altında olmadan Mars’taki sudan oksijeni ayrıştırabilen, yapay zekâ (AI) ile güçlendirilmiş bir kimyager robot geliştirdi.
- Robottaki “hesaplamalı beyin” olarak adlandırılan hesaplama modülü, tüm kaynaklardan elde ettiği verileri analiz etmek için makine öğrenimi algoritmalarını teorik modellerle birleştiriyor.
- Yapay zeka robotu algoritması OER katalizörünü sentezlemek için en iyi kombinasyonu tanımlıyor ve robotun oksijen üretebilmesi için elektrotlarla birlikte kullanılan meteora optimize edilmiş bir “katalizör mürekkebi” damlatıyor.
Çin’deki bilim insanları, insan gözetimi altında olmadan Mars’taki sudan oksijeni ayrıştırabilen, yapay zekâ (AI) ile güçlendirilmiş bir kimyager robot geliştirdi.
Mars’taki yerel malzemelerden faydalı olan kaynakların sentezlenmesi, insanların Kızıl Gezegen’de hayatta kalabilmesi için elzem. Araştırmacılar, Nature dergisinde 13 Kasım’da yayımladıkları yapay zekâ destekli yeni kimyageri tanımladıkları bir makalede, oksijen evrim reaksiyonu (OER) adı verilen bir süreçte Mars’taki malzemelerden oksijen çıkarmanın özellikle insanlar için hayati bir önem taşıdığını yazdılar.
Bu amaçla ekip, beş adet Mars vb. göktaşı örneğinden oksijeni çıkarma sürecinin tamamını otomatikleştiren bir mobil robot inşa etti. Ayrıca araştırma ekibi bu yeni sistemi Mars yüzeyi simülasyon ortamında da test etti. Yapay zekâ, oksijen üretebilmek için neredeyse 4 milyon olası kombinasyon arasından mükemmel olan formülü aradı. Araştırmacılar “Çalışmamız, gelişmiş bir yapay zekâ kimyagerinin insan müdahalesi olmadan Mars’ta yerel cevherlerden “OER katalizörleri” sentezleyebileceğini gösteriyor.” diye yazdı.

Oksijenin çıkarılmasındaki ilk adım, meteor örneklerinin, laboratuvarda tam analiz edilmesi için tesise gönderilmesi oldu. Ardından kimyager robot eldeki cevheri ön işleme tabi tutarak malzemeyi saflaştırdı. Daha sonra meteorun içerisindeki malzemeleri kullanarak bir katalizör (katalitik sentez adı verilen bir süreç) oluşturuyor ve elektrokimyasal performans testlerinde test ediyor.
Mevcut kaynaklarla robotun üretebileceği ve oksijen elde etmek için en verimli şekilde çalışabileceği katalizör türü büyük ölçüde değişebilir, bu nedenle doğru olanı seçebilmek oldukça muhim. Yapay zekâ kimyagerleri ise burada devreye giriyor.
Robotta bulunan ve “hesaplamalı beyin” olarak adlandırılan bir hesaplama modülü, hem robottan elde edilen deneysel verileri hem de simülasyon verilerini analiz etmek için makine öğrenimi algoritmalarını teorik modellerle birleştiriyor.

Robot çalıştıkça bilgiyi toplayarak elde ettiği deneysel verileri bir bulut sunucusuna gönderiyor ve burada hesaplamaları yapmak için makine beyni, oksijen üretmenin en iyi yolunu tahmin edebilmek ve on binlerce simülasyonu gerçekleştirmek için makine öğrenimi yöntemini kullanıyor. Elde ettiği verileri, robottan gelen yeni deney verileriyle hızla yeniden eğitip optimize eden bir sinir ağını besliyor.
Algoritma, yapay zekâ destekli robot kimyagerin doğruladığı OER katalizörünü sentezlemek için en iyi malzeme kombinasyonunu tanımlıyor. Ardından robot oksijen üretebilmek için elektrotlarla birlikte kullanılmakta olan meteorun üzerine optimize edilmiş bir “katalizör mürekkebi” damlatıyor.
Araştırmacılar makalede, sistemin birçok kimyasal ve bileşik yapmak için de kullanılabileceğini yazdı.
Derleyen: Burçin Bağatur