- Bronz Çağı Moğol göçebelerinin kan alma ve süt fermantasyonu için metal kazanlar kullandığını ortaya koyan bir çalışma, sığırların erken evcilleştirildiğini düşündürüyor.
Arkeologlar Avrasya bozkırlarında yaptıkları kazılarda sık sık Bronz Çağı’na ait metal kazanlar bulmuşlardır. Bu kazanların tam olarak ne amaçla kullanıldıkları belirsiz ise kalmıştı. Basel Üniversitesi tarafından yürütülen ve Scientific Reports dergisinde yayınlanan yeni bir uluslararası çalışma, Moğol göçebelerin bu kazanları kesilen hayvanlardan kan toplamak, muhtemelen sosis yapmak ve özellikle sığırlardan elde edilen sütü mayalamak için kullandıklarını ortaya koyuyor.
Basel Üniversitesi’nden Dr. Shevan Wilkin başkanlığındaki araştırma ekibi, iki metal kazan üzerinde kapsamlı protein analizleri gerçekleştirdi. Bunlar 2019 yılında kuzey Moğolistan’daki çobanlar tarafından diğer eserlerle birlikte ortaya çıkarıldı. Radyokarbon tarihlemesi, bu kazanların yaklaşık 2.700 yıl öncesine, Geç Tunç Çağı’na ait olduğunu gösteriyor.
Diyette Uzun Süredir Devam Eden Hayvan Kanı Geleneği
Araştırmacılar kazanlarda, başta koyun ve keçiler olmak üzere geviş getiren hayvanlara ait kan kalıntıları tespit etti. Çalışmanın yazarlarından ABD Michigan Üniversitesi’nden Dr. Bryan Miller, “Bozkır sakinleriyle ilgili çeşitli tarihsel anlatılar, onların düzenli olarak kan içtiklerini ortaya koyuyor” diyor. Yeni bulgular, kanın bozkır sakinlerinin diyetine nasıl dahil edilmiş olabileceğine dair daha net bir fikir veriyor.
Araştırmacılar kanın, Moğolistan’daki çağdaş mutfak geleneklerini yansıtan bir uygulama olan kan sosisi yapmak için kesim sırasında kazanlarda toplandığını öne sürüyor. Araştırmanın lideri Shevan Wilkin, “Modern zamanlarla olan bu paralellikler, bölgedeki beslenme ve kesim uygulamalarına dair sağlam temellere dayanan tarihsel anlatılarla birlikte, kanın işlenmesinin Moğolistan’ın yemek kültürünün geleneksel bir parçası olduğunu gösteriyor” diyor. Sosis üretimi diğer bozkır halkları arasında da önemli bir koruma yöntemi olarak kullanılıyordu.
Erken Dönem Sığır Evcilleştirmesinin Kanıtları
Kazanlarda kan proteinlerinin yanı sıra, özellikle evcil sığırlardan elde edilen süt izleri de bulundu. Wilkin, “Bu, sığırların Moğolistan’da daha önce varsayılandan çok daha önce evcilleştirildiğini ve sağıldığını gösteriyor” diyor. Süt, yoğurt şeklinde muhafaza edilmek üzere kazanlarda fermente edilmiş ya da sosis üretiminde kullanılan bir bileşen olmuş olabilir.
Wilkin, “Keşiflerimiz Bronz Çağı göçebelerinin gelenekleri ve beslenme şekilleri hakkında fikir veriyor ve eski uygarlıkların çeşitli mutfak yöntemlerine ışık tutuyor” diyor. Basel ve Michigan Üniversitelerinin yanı sıra, Jena’daki Max Planck Jeoantropoloji Enstitüsü ve Moğolistan Ulusal Müzesi’nden uzmanlar da araştırma projesinde yer aldı.
Referans: Shevan Wilkin, Jamsranjav Bayarsaikhan, Ankhsanaa Ganbold, Ankhbayar Batsuuri, Lochin Ishtseren, Daisuke Nakamura, Gelegdorj Eregzen, Alicia Ventresca-Miller ve Bryan K. Miller, “Bronz Çağı göçebelerinin kazanları 2700 yıllık sığır sütünü ve yemek hazırlama tekniklerinin derin antikliğini ortaya çıkarıyor”,
