- Yapay zeka, BT taramaları ve X-ışınları kullanarak kalpteki görünmeyen iltihapları tespit ederek kalp krizi riskini önceden belirliyor.
- Yeni geliştirilen yapay zeka aracı, gizli kalp krizi risklerini tespit ederek erken müdahale ve tedavi şansı sunuyor.
- Yapay zeka, kalp krizini öngörme yeteneği ile sağlıkta devrim yaratıyor, gizli riskleri görünür kılıyor.
Yeni yapay zeka teknolojisi, kalp krizi riski altında olduğunu tespit edemeyen ve bu nedenle uygun tedavi almamış göğüs ağrısı çeken hastaların hayatını kurtarabilir. Bu teknoloji, kalpteki iltihaplanmayı tespit ederek hastaların risklerini azaltmalarına yardımcı olabilir. Yapay zeka aracının gerçek dünyadaki ilk denemesinde hastaların yüzde 45’i kadarı bu tedavi yöntemiyle iyileştirdi. Teknolojinin maliyet açısından da etkili olduğu bulununca, araştırmacılar bunun NHS genelinde göğüs ağrısı incelemeleri için sevk edilen hastaların tedavi yönetimini değiştirebileceğini umuyor.
British Heart Foundation tarafından finanse edilen yeni çalışmada, Oxford Üniversitesi Radcliffe Tıp Bölümü’nden Profesör Charalambos Antoniades ve ekibi, sekiz Birleşik Krallık hastanesinde rutin kalple ilgili BT taramaları geçiren 40.000’den fazla kişiden alınan verileri analiz etti. Katılımcılar ortalama 2,7 yıl süreyle takip edildi. Önemli koroner arter daralması olanların, ciddi kardiyak olayları veya ölüm yaşama olasılığı daha yüksekken önemli daralması olmayan iki kat daha fazla hasta kalp krizi ve kardiyak ölüm yaşadı.
Ekip, iltihaplı atardamarların etrafındaki yağdaki değişiklikleri gösteren ve kalp krizi riskini gösterebilen yeni bir yapay zeka aracı kullandı. 7,7 yıl boyunca 3.393 hasta üzerinde yapılan ileri testler, bu aracın kardiyak olayların riskini bağımsız ve doğru bir şekilde tahmin edebileceğini ortaya koydu. Atardamarlarında tıkanıklık olmayanlar arasında, kan damarlarında en yüksek iltihaplanma düzeyine sahip olanların, enflamasyon düzeyi daha düşük olanlara kıyasla kardiyak ölüm riskinin 10 kat daha fazla olduğu görüldü.
Dünyada bir ilk olan pilot çalışmada ekip, 744 ardışık hasta için klinisyenlere yapay zeka tarafından üretilen risk puanları sağladı ve vakaların yüzde 45’i kadarında klinisyenlerin hastaların tedavi planlarını değiştirdiğini buldu. Bu, yapay zeka aracının göğüs ağrısı çeken hastaların yönetiminde rehberlik ve bilgilendirme sağlama konusunda son derece değerli olabileceğini ve en yüksek risk altındaki hastaların erken teşhis ve önleyici tedavisini sağlayabileceğini gösteriyor.
Oxford Üniversitesi’nde BHF Kardiyovasküler Tıp Kürsüsü ve Akut Multidisipliner Görüntüleme ve Girişimsel Merkezi Direktörü Profesör Charalambos Antoniades, “Çalışmamız, göğüs ağrısıyla hastaneye gelen ve genellikle rahatlatılıp eve gönderilen bazı hastaların, kalp atardamarlarında herhangi bir hastalık belirtisi olmasa bile, önümüzdeki on yılda kalp krizi geçirme riskinin yüksek olduğunu buldu. Klinisyenlere riskin doğru bir resmini sunmanın, birçok kalp hastası için tedavi sürecini değiştirebileceğini ve potansiyel olarak iyileştirebileceğini gösterdik” dedi.
British Heart Foundation Tıbbi Direktörü Profesör Sir Nilesh Samani ise, “Bu araştırma, yapay zeka tabanlı teknolojinin gelecekte kalp krizi geçirme riski en yüksek olan hastaları daha iyi belirlemede ve dolayısıyla klinisyenlerin hastaları için daha iyi tedavi kararları almalarına yardımcı olmada oynayabileceği rolün önemini gösteriyor. Her yıl çok fazla insan gereksiz yere kalp krizinden ölüyor. Yapay zekanın potansiyelinden yararlanarak hasta tedavisini yönlendirmemiz ve NHS’nin kullanımını destekleyecek şekilde donatılmasını sağlamamız hayati önem taşıyor. Bu teknolojinin nihayetinde NHS genelinde yaygınlaşmasını ve aksi takdirde tedavi edilmeden kalabilecek binlerce kişinin hayatını kurtarmaya yardımcı olmasını umuyoruz” dedi.
YZ (Yapay zeka) aracının standart bakımla kullanımının karşılaştırıldığı analiz, NHS için oldukça maliyetin etkin olduğunu ortaya koydu. Araştırmacılar, bu teknolojinin NHS’de uygulanmasının, test yaptıranlar arasında kalp krizi, kardiyak ölüm ve felç vakalarının yüzde 20’den fazla azalmasına yol açabileceğini tahmin ediyor.
Leicestershire, Barwell’den 58 yaşındaki Ian Pickford, kalıcı göğüs ağrısı yaşadıktan sonra Kasım 2023’te BT taraması için sevk edildi. Hastaya, yapay zeka analizi kullanılarak yapılan testlerde kalp krizi geçirme riski taşıdığı ortaya çıktıktan sonra statinler (Kolestrol ilaçları) reçete edildi, sigarayı bırakması ve egzersizini arttrması söylendi.
Pickford, “Bu çok büyük bir uyanış çağrısı bunu kağıt üzerinde gördüğünüzde, ne kadar ciddi olduğunu anlıyorsunuz. Her gün bakıp ‘bununla ilgili bir şeyler yapmalıyım’ diye düşünebileceğiniz bir şey.”
Leicester Üniversitesi Hastaneleri NHS Vakfı’nın Orfan çalışmasına dahil edildi. Orfan çalışmasının lideri Prof. Charalambos Antoniades, şu ana kadar kullanılan araçların ilkel olduğunu, çünkü risk hesaplayıcılarının yalnızca hastanın diyabet hastası olup olmadığı, sigara içip içmediği veya obez olup olmadığı gibi genel risk faktörlerini değerlendirebildiğini söyledi.
“Artık bu tür teknolojiyle (YZ), hastalık daha ortaya çıkmadan önce hangi hastanın atardamarlarında hastalık aktivitesi olduğunu tam olarak biliyoruz” dedi. “Bu, hastalık sürecini erken sonlandırmak ve bu hastayı tedavi ederek hastalığın gelişmesini önlemek ve ardından kalp krizlerinin yaşanmasını önlemek için harekete geçebileceğimiz anlamına geliyor.”
YZ aracını çalıştırmak için gereken teknoloji, NHS İngiltere tarafından beş NHS hastanesinde pilot program için hâlihazırda devreye alındı. Ulusal Sağlık Servisi, şu anda teknolojinin NHS genelinde kullanıma sunulup sunulmayacağını belirlemek için değerlendirme yapıyor. ABD’de de inceleme aşamasında olan ilacın Avrupa ve Avustralya’da kullanımı onaylandı.
Derleyen: Dilan Gicgel
