- Bilim insanları, 1988’deki toksik alg patlaması sonrası yok olan pürüzlü periwinkle salyangozunun (Littorina saxatilis) evrimini 30 yıllık bir deneyle gözlemledi.
- 1992’de Crab ekotipinden 700 salyangoz, Wave ekotipinin bulunduğu bir kayalığa yeniden yerleştirildi.
- Bu araştırma, salyangozların çevresel değişikliklere nasıl uyum sağladığını gösteriyor.
Bilim insanları, 1988 yılında toksik bir alg patlamasının ardından İsveç’in Koster Adaları’ndaki yerel salyangoz popülasyonlarını büyük ölçüde yok eden 30 yıllık bir deneyde pürüzlü periwinkle salyangozunun (Littorina saxatilis) evrimini gözlemlediler. 1992 yılında deniz ekoloğu Kerstin Johannesson, Wave ekotipinin yok olduğu bir kayalığa farklı bir ekotip olan Crab ekotipine ait 700 salyangozu yeniden tanıttı. Bu deney, Crab salyangozlarının zamanla orijinal Wave salyangozlarına benzer özellikler geliştirip geliştiremeyeceğini araştırmayı amaçlıyordu.
Araştırma ekibi salyangozların görünümü, gen çeşitliliği ve kromozomal inversiyonlar (kromozom hareketi) olmak üzere üç alandaki değişiklikleri izledi. Birkaç nesil boyunca salyangozlar, Crab ekotipinin sağlam ve desenli kabuklarından Wave ekotipine özgü daha ince, daha pürüzsüz ve daha renkli kabuklara geçiş yaparak dikkate değer fenotipik değişiklikler sergiledi. Ortalama kabuk özellikleri, daha geniş açıklıklara ve daha az sivri uçlara sahip olacak şekilde değişti.
Genetik analizler, Crab ekotipinin genetik işaretlerinden uzaklaşarak komşu Wave popülasyonu ile daha yakın bir uyum gösterdiğini ortaya koydu. Bu öngörülebilir evrim, Crab salyangozlarındaki ilgili genetik özelliklerin varlığı ve yakındaki Wave salyangozlarından potansiyel gen akışı ile kolaylaştırıldı.
Bulgular, periwinkle salyangozlarının çevresel değişikliklere yanıt olarak uyum sağlama yeteneklerini vurgularken benzer genetik çeşitlilikten yoksun diğer türler için de endişeleri artırıyor.
Çalışmanın ortak yazarı Anya Westram, uyum sağlama sürecinin karmaşıklığını ve iklim değişikliği ile habitat kaybının oluşturduğu tehditleri belirtti. Çalışma, türlerin hızla değişen bir dünyada hayatta kalmaları için gerekli genetik çeşitliliği korumak amacıyla çeşitli doğal habitatların korunmasının önemini vurguluyor.
Derleyen: Eliz Canyurt
