- Antik ağaç halkaları, 2687 yıl önce Dünya’yı vuran “felaket” bir güneş fırtınasını ortaya çıkardı.
- Araştırmacılar, bu büyüklükte bir fırtınanın günümüzde meydana gelmesi halinde iletişim teknolojilerimiz üzerinde yıkıcı etkileri olacağı konusunda uyarıyor.
Arizona Üniversitesi’nden Irina Panyushkina ve Timothy Jull liderliğindeki bir araştırma ekibi, ağaç halkalarını inceleyerek “Miyake Olayları” olarak bilinen devasa güneş fırtınalarının kanıtlarını ortaya çıkardı. Bu uzay hava olayları o kadar nadir ki, son 14.500 yılda sadece 6 tane tespit edildi. Bunlardan en sonuncusu MÖ 664 ile 663 yılları arasında meydana geldi.
“Günümüzde Meydana Gelseydi Felaket Olurdu”
Araştırmacılar, bu son Miyake olayının çok uzun zaman önce gerçekleşmiş olmasının bir şans olduğunu söylüyor. Panyushkina yaptığı açıklamada, “Eğer bugün gerçekleşselerdi, iletişim teknolojisi üzerinde felaket etkileri olurdu” dedi.
Miyake olayları, ilk olarak 2012 yılında Japon fizikçi Fusa Miyake tarafından tanımlanan aşırı bir güneş aktivitesi türüdür. Panyushkina’nın ekibiyle işbirliği yapan Miyake, bu olayların ayırt edici özelliğini ortaya koyan bir araştırma yayınladı: ağaç büyüme halkalarında bulunan radyoaktif karbon izotoplarında, özellikle karbon-14’te keskin artışlar.
Karbon-14 İzleri
Karbon-14, karbonun doğal olarak oluşan radyoaktif bir çeşididir ve kozmik radyasyon nitrojenle etkileşime girdiğinde atmosferde oluşur. Sonunda, bu karbon-14 oksijenle reaksiyona girerek karbondioksit oluşturur. Karbondioksit daha sonra fotosentez yoluyla ağaçlara girer.
Panyushkina, “Birkaç ay sonra, karbon-14 stratosferden alt atmosfere inecek ve burada ağaçlar tarafından emilecek ve büyüdükçe odunun bir parçası haline gelecektir” dedi.
Ağaç Halkaları ve Buz Çekirdekleri
Panyushkina ve Arizona Üniversitesi’ndeki ekibi, nehir kıyılarında gömülü ölü ağaçlardan ve arkeolojik kazılar sırasında çıkarılan kerestelerden toplanan antik ahşap örneklerinden tek tek ağaç halkalarını dikkatlice inceledi. Ahşabın ana bileşeni olan selüloz, daha sonra radyokarbon içeriğini belirlemek için yakıldı.
Bir radyokarbon artışı tespit edildiğinde, araştırmacılar daha sonra ağaç halkası verilerini, bir diğer doğal zaman kapsülü olan buzullardan ve buz tabakalarından alınan buz çekirdeklerinde hapsolmuş berilyum-10 gibi farklı izotoplardaki artışlarla karşılaştırıyorlar. Karbon-14 gibi, berilyum-10 da güneş parçacıklarının bombardımanı sonucu atmosferde oluşuyor ve yağmur veya kar gibi yağışlar izotopu yakalayarak bir buz tabakasına hapsediliyor.
Panyushkina, “Hem Kuzey Kutbu’ndan hem de Güney Kutbu’ndan alınan buz çekirdekleri, ağaç halkalarındaki artan radyokarbona karşılık gelen belirli bir yıl için berilyum-10 izotopunda bir artış gösteriyorsa, bir güneş fırtınası olduğunu biliyoruz” dedi.
Hem ağaç halkası hem de buz verileri, zamanlaması uzun zamandır araştırmacıları atlatan aşırı Miyake güneş fırtınasının tarihini MÖ 664 ile 663 yılları arasına yerleştirdi.
Çalışma, Communications Earth & Environment dergisinde yayınlandı.
Derleyen: Enis Yabar
