Genetik mühendisliği ve sentetik biyolojideki ilerlemeler, nesli tükenmiş hayvanları yeniden canlandırma çalışmalarını mümkün kılıyor.
Detaylar haberimizde…
Genetik mühendisliği ve sentetik biyolojideki ilerlemeler, nesli tükenmiş hayvanları diriltme fikrini gerçeğe dönüştürmeye yaklaştırıyor. Colossal Biosciences gibi biyoteknoloji şirketleri bu çabaların öncüsü konumunda. 2021 yılında Ben Lamm ve genetikçi George Church tarafından kurulan Colossal, yünlü mamut, dodo ve Tazmanya kaplanı gibi türleri canlandırmak için 435 milyon dolar fon topladı. Bu çalışmalar, nesli tükenmiş canlıların yaklaşık versiyonlarını yaratmayı ve onları on yıl içinde doğal yaşam alanlarına geri kazandırmayı hedefliyor. Bu sayede tehlike altındaki türlerin ve ekosistemlerin korunması ve iklim dayanıklılığına katkı sağlanması için yenilikçi yollar sunuluyor.
Destekçiler, bu teknolojilerin koruma çalışmalarına önemli yatırımları çekme, biyoteknoloji yeteneklerini genişletme ve biyolojik çeşitliliği koruma potansiyeline dikkat çekiyor ancak eleştirmenler, türleri diriltmenin zengin yatırımcıların etik açıdan sorunlu bir girişimi olduğunu savunuyor. Bu genetik olarak tasarlanmış hayvanların, soyları tükenmiş atalarının kusurlu kopyaları olabileceği ve hem taşıyıcı türlere hem de ekosistemlere zarar verebileceği konusunda uyarılarda bulunuyorlar.
Colossal, klonlama, genetik mühendislik ve geri çaprazlama gibi ileri teknikler kullanıyor. Klonlama, koruma çalışmalarında önemli bir adım olmasına rağmen uzun zaman önce soyu tükenmiş türler için sınırlamalara sahip. Geri çaprazlama ise Hollanda merkezli Grazelands Rewilding’in aurochs türünü yeniden oluşturma çabalarında olduğu gibi bazı başarılar elde etti. Colossal’ın çalışmalarında genetik mühendislik temel rol oynuyor ve hibritler oluşturmak için yakından ilişkili türlerin DNA’sını kullanıyor. Örneğin Asya fillerinin genetik temeli mamutları yeniden yaratmak için kullanılırken; Nicobar güvercinleri dodo’yu taklit etmek üzere modifiye ediliyor.
İlerlemenin yanı sıra, zorluklar da devam ediyor. Colossal, Asya fillerine yönelik indüklenmiş pluripotent kök hücreler (iPSCs) oluşturdu ve Tazmanya kaplanı için önemli genetik düzenlemeler yaptı. Ancak dodo projesi daha karmaşık bir süreç olarak öne çıkıyor. Eleştirmenler, Colossal’ın araştırmalarının çoğunun bilimsel hakem değerlendirmesine tabi tutulmadığını ve bu nedenle yeterince incelenemediğini belirtiyor.
Colossal’ın akademik iş birlikçileri arasında tanınmış bilim insanları bulunuyor. Örneğin Beth Shapiro, biyolojik çeşitlilik kaybını geri döndürmenin mümkün olmadığını kabul etse de geliştirdikleri biyoteknoloji araçlarının küresel koruma çabalarına fayda sağlayabileceğine inanıyor. Yine de türlerin yeniden diriltilmesinin etik ve ekolojik sonuçları üzerindeki tartışmalar devam ediyor.
Derleyen: Eliz Canyurt
