Yeni bir araştırma, retina ışık testi sayesinde Parkinson hastalığının henüz motor semptomlar (günlük yaşamı etkileyecek fiziksel belirtileri ) başlamadan önce saptanabileceğini ortaya koydu.
Detaylar haberimizde…
Parkinson Hastalığının Erken Yaşlarda Teşhisi Mümkün mü?
Parkinson hastalığı genellikle titreme ya da kas sertliği gibi motor belirtilerle tanınır ve bu belirtiler günlük yaşamı etkilemeye başladığında teşhis konur.
Ancak Kanada’daki Laval Üniversitesi’nden bilim insanları, bu sürecin çok daha erken bir aşamada tespit edilebileceğini söylüyor. Neurobiology of Disease dergisinde yayımlanan yeni çalışmaya göre, Parkinson hastalarının retinası, ışığa sağlıklı bireylerden farklı bir şekilde tepki veriyor.
Bu bulgu, hastalığın motor belirtiler ortaya çıkmadan, yani çok daha erken bir evrede, basit ve invazif olmayan bir göz muayenesiyle tespit edilebileceğine işaret ediyor.
Retinanın Beyne Açılan Penceresi
Araştırmanın başyazarı ve Québec’teki CERVO Beyin Araştırmaları Merkezi’nde görev yapan Laval Üniversitesi Tıp Fakültesi profesörü Martin Lévesque,
“Retina, merkezi sinir sisteminin doğrudan bir uzantısıdır. Bu sayede beyni, ameliyat gibi girişimsel işlemlere gerek kalmadan inceleme imkânı sunar. Retinanın ışık uyarılarına verdiği olağandışı tepkiler, beyinde gelişen patolojik bir sürecin erken habercisi olabilir,” dedi.
Deneysel Yöntem: Göz Altına Elektrot Yerleştirildi
Lévesque ve ekibi, Parkinson tanısı almış ancak hastalığın beşinci yılını doldurmamış 20 bireyi çalışmaya dâhil etti. Katılımcıların alt göz kapaklarına elektrot yerleştirildi ve farklı yoğunluk, frekans ve renklerdeki ışık uyarılarına verdikleri retinal tepkiler kaydedildi.
Aynı testler, aynı yaş grubundaki sağlıklı bireylerle de yapıldı. Sonuçlar, Parkinson hastalarının retinasının belirgin biçimde farklı tepkiler verdiğini gösterdi.
Hayvan Modelleri Bulguları Doğruladı
Araştırma ekibi, Parkinson hastalığıyla ilişkilendirilen bir insan proteini fazla üretilen genetiği değiştirilmiş farelerle de benzer testler gerçekleştirdi. Bu fareler henüz motor belirtiler göstermiyor olsa da retina tepkilerinde belirgin farklılıklar gözlemlendi.
Lévesque bu sonuçları şöyle özetliyor: “Bu bulgular, Parkinson hastalığının işlevsel etkilerinin retina yoluyla erken evrede saptanabileceğini gösteriyor.”
50 Yaşından İtibaren Tarama Mümkün Olabilir
Parkinson hastalığı genellikle 60 yaş ve üzeri bireylerde görülse de Lévesque, “50 yaşından itibaren fonksiyonel retina muayeneleri uygulanabilir. Hastalığı erken teşhis ederek, Parkinson’a neden olan nöronlardaki dejenerasyonu önleyici müdahaleler yapılabilir,” diyor.
Ayrıca bu yöntem, hastalığın ilerleyişini ve uygulanan tedavi yaklaşımlarının etkinliğini izlemek için de kullanılabilir.
Kaynakça:
“Early detection of Parkinson’s disease: Retinal functional impairments as potential biomarkers” by Victoria Soto Linan, Véronique Rioux, Modesto Peralta, Nicolas Dupré, Marc Hébert and Martin Lévesque, 14 March 2025, Neurobiology of Disease.
DOI: 10.1016/j.nbd.2025.106872
Derleyen: Eda Azap Öztemel
