Yapay zekâ uygulamaları, veri merkezlerinin küresel elektrik tüketiminde ciddi bir paya ulaşırken, uzmanlar 2025 sonunda bu teknolojinin Bitcoin madenciliğinden daha fazla enerji tüketebileceği uyarısında bulunuyor. Enerji krizi derinleşmeden şeffaflık ve sürdürülebilirlik çağrıları artıyor.
Detaylar haberimizde…
Yapay Zekâ Enerjide Yeni “Dev Yutucu” Olma Yolunda
Veri merkezlerinin tükettiği enerjinin neredeyse yarısı yakında yapay zekâ uygulamalarına gidebilir. Amsterdam Vrije Üniversitesi Çevre Araştırmaları Enstitüsü’nden doktora öğrencisi Alex de Vries-Gao‘nun yayınladığı son analiz, yapay zekânın enerji tüketiminde çok hızlı bir artış gösterdiğini ortaya koydu.
Bitcoin’den Daha Fazla Tüketecek
Uzun süredir kripto madenciliğinin çevresel etkilerini izleyen de Vries-Gao, artık gözünü yapay zekâya çevirmiş durumda. Joule dergisinde yayımlanan analizine göre, 2025 yılı sonuna kadar yapay zekâ, küresel ölçekte Bitcoin madenciliğinden daha fazla enerji tüketebilir.
“ChatGPT Geldi ve Her Şey Değişti”
Ethereum gibi bazı kripto para birimleri daha az enerji tüketen sistemlere geçiş yaparken, tam bu sırada ChatGPT gibi büyük dil modelleri devreye girdi. de Vries-Gao, “Tam rahatlayacağımı düşünüyordum ki ChatGPT geldi. Büyük teknoloji şirketleri, modellerin gücünü artırdıkça enerji taleplerini de katlıyor,” ifadelerini kullandı.
ABD’de Veri Merkezi Patlaması
Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde, yapay zekâya yönelik artan taleple birlikte veri merkezlerinin sayısında büyük bir artış yaşanıyor. Bu da enerji şirketlerini yeni doğalgaz santralleri ve nükleer reaktörler kurmaya yönlendiriyor. Ancak ani enerji talebi artışları, elektrik şebekelerini zorlayarak temiz enerjiye geçiş çabalarını sekteye uğratabilir.
Ne Kadar Tükettiğini Bilmek Zor
Tıpkı kripto madenciliğinde olduğu gibi, yapay zekânın gerçekte ne kadar enerji tükettiğini tespit etmek zor. Teknoloji devleri, karbon ayak izlerine dair genel raporlar sunsa da, yapay zekâya özgü detaylı veriler paylaşmıyorlar. Bu da hesaplamaları zorlaştırıyor.
de Vries-Gao, üç aşamalı bir “üçgenleme” yöntemiyle, üretici şirketlerin raporları, analiz tahminleri ve donanım bilgilerini birleştirerek tüketim tahminlerini oluşturdu. Örneğin, AI yongaları üreten Tayvanlı TSMC şirketinin üretim kapasitesi 2023-2024 arasında iki katına çıktı.
Hollanda’dan İngiltere’ye: Dev Enerji Atlayışı
de Vries-Gao’nun tahminlerine göre, yalnızca 2024 yılında yapay zekâ donanımları Hollanda kadar enerji tüketti. Bu miktarın 2025 sonunda İngiltere seviyesine ulaşması bekleniyor: yaklaşık 23 gigawattlık bir enerji ihtiyacı.
Bu veriler, ICF adlı danışmanlık firmasının geçen hafta yayımladığı raporla da örtüşüyor. Rapora göre, yapay zekâ, geleneksel veri merkezleri ve Bitcoin madenciliği nedeniyle ABD’deki elektrik talebi on yıl sonunda yüzde 25 artabilir.
Konum, Soru ve Model: Karbon Ayak İzi Değişiyor
MIT Technology Review’de yayımlanan bir başka kapsamlı habere göre, aynı yapay zekâ sorgusu bile farklı bölgelerde çok farklı çevresel etkilere neden olabilir. Örneğin, West Virginia’daki veri merkezi üzerinden cevaplanan bir AI sorgusu, Kaliforniya’daki eşdeğer bir işleme göre neredeyse iki kat fazla karbon salımına yol açabiliyor.
Daha Verimli Modeller mi, Daha Büyük Modeller mi?
Enerji tüketimini düşürmek için çözüm, daha verimli modeller geliştirmek olabilir. Çin merkezli DeepSeek, Meta’nın Llama 3.1 modeline göre çok daha düşük enerjiyle çalışan bir model geliştirdiğini açıklamıştı. Bu da teknoloji şirketlerine “her zaman daha büyük model” mantığını terk etmeleri için bir sinyal olabilir.
Ethereum’un geçişiyle elektrik tüketimini %99,988 oranında düşürmesi, değişimin mümkün olduğunu gösterdi. Ancak yapay zekâda da “Jevons Paradoksu” riski var: Teknoloji daha verimli hale geldikçe, kullanım miktarı artabilir ve toplam tüketim düşmeyebilir.
Şeffaflık Olmadan Yönetilemez
de Vries-Gao’ya göre asıl sorun, şirketlerin enerji tüketimi verilerini şeffaf şekilde paylaşmaması. “Bir tahmin yapabilmek için bile inanılmaz çok sayıda adım atmamız gerekiyor. Bu kabul edilemez. Ama maalesef gerçek bu,” diyor.
Kaynakça:
- De Vries-Gao, A. (2025). Artificial Intelligence’s Electricity Demand Is Booming, Joule Journal.
- The Verge (2025). AI Could Consume More Power than Bitcoin by the End of 2025.
- MIT Technology Review (2025). Investigating AI’s Carbon Footprint.
- ICF Consulting (2025). U.S. Electricity Demand Outlook Report.
- TSMC Earnings Reports, 2023–2024.
Derleyen: Eda Azap Öztemel
