Bu Sonbahar 3 Kez Süper Ay Göreceğiz

Bu sonbahar, 6 Ekim, 5 Kasım ve 4 Aralık tarihlerinde, “hasat”, “kunduz” ve “soğuk” olarak adlandırılan süper ay’lar gökyüzünde yükselecek.

Ay’ı “Süper Ay” Yapan Nedir?

Ay, Dünya’nın etrafında mükemmel bir daire çizerek dönmez; yumurta şeklinde bir yörünge izler. Ay’ın Dünya’ya biraz daha yakın olduğu, perige ve daha uzak olduğu, apoje noktaları vardır. Perige noktasında Ay yaklaşık 356.000 kilometre uzakta olabilirken, apoje noktasında 406.000 kilometreden fazla uzaklaşabilir.

Dolunay perige zamanına denk geldiğinde, normalden biraz daha büyük görünen ve daha parlak bir ay diski olan süper ay ortaya çıkıyor. En uzaktaki dolunay ile karşılaştırıldığında, süper ay yüzde 14’e kadar daha büyük ve yüzde 30’a kadar daha parlak görünebilir.

Ortalama bir dolunay ile karşılaştırıldığında ise bu fark yüzde 7’ye yakın daha büyük ve yüzde 15 daha parlak görünür. Çıplak gözle bakıldığında bu değişim çok belirgin görünmeyebilir, ancak yan yana çekilen fotoğraflar etkinin ne kadar çarpıcı olduğunu ortaya koyuyor.

2025’te Neden Üst Üste Üç Süper Ay Yaşanacak?

Süper Aylar nadir değil; genellikle her yıl birkaç tane görürüz. Sıra dışı olan şey, 2025’te perige ile aynı hizaya gelen üç ardışık dolunay serisinin yaşanacak olması. Bu, perige zamanlamasının Ay evrelerine göre yavaşça kayması ve yaklaşık her 14 ay ayında bir tam bir döngü tamamlaması nedeniyle gerçekleşiyor. Bazen bu döngü, yalnızca bir dolunayın “süper” olarak nitelendirilebilecek kadar yakın olması anlamına gelir. Diğer zamanlarda, örneğin 2025’te, hizalama tam olarak üç kez üst üste gerçekleşecek şekilde.

Kozmik olaylar 2026’da da devam ediyor çünkü 3 Ocak, gelecek yılın ilk süper ayı olacak; bu da teknik olarak art arda dört süper aya tanık olacağımız anlamına geliyor.

Ay’ların Ardındaki İsimler

Yüzyıllar boyunca dolunaylar, mevsimsel ritimleri, hayatta kalma stratejilerini ve kültürel gelenekleri yansıtan isimler taşıdı. Günümüzde en bilinen İngilizce isimlerin çoğu, hem Avrupa hem de yerli isimlendirme uygulamalarından yararlanan Çiftçi Takvimi gibi kaynaklar aracılığıyla korundu.

Ekim ayındaki “hasat ayı”, adını Kuzey Yarımküre’de tarım sezonunun son haftalarından alıyordu. Elektrikten önce, çiftçiler akşam geç saatlere kadar ürün toplamak için birkaç gece üst üste gün batımına yakın yükselen uzun ışığına güveniyorlardı.

Kasım ayının “kunduz ayı”, Kızılderili toplulukları tarafından kunduzların barınaklarını onararak ve barajlar inşa ederek kışa hazırlandığı mevsim olarak kabul ediliyordu. Ayrıca, tuzakçıların nehirler donmadan önce yola çıktığı zamanı da işaret ediyor ve ayı hem hayvan davranışlarıyla hem de insan faaliyetiyle ilişkilendiriliyordu.

Aralık ayının “soğuk ayı”, Kuzey Yarımküre’de uzun gecelerin ve derin kışın gelişini haber veriyordu. Tatil sezonunda doğan bu ay, uzun zamandır yılın en karanlık günlerine karşı bir işaret fişeği olarak görülüyordu.

Gece Gökyüzünde Neler Göreceğiz?

Dolunay, gün batımından hemen sonra doğu ufkunun üzerine çıktığında, yalnızca perige konumunda olması nedeniyle değil, aynı zamanda ufuk çizgisine yakın nesnelerin yüksekte olduklarından daha büyük görünmesine neden olan insan algısının bir özelliği olan ay yanılsaması sayesinde de daha büyük görünür.

Süper Ay’da gelgitler bile hafif bir artış hissedebilir ve normalden birkaç santimetre daha yükseğe çıkabilir. Sansasyonel iddialara rağmen, süper ayları depremler, volkanik patlamalar veya diğer afetlerle ilişkilendiren hiçbir kanıt yok. Ay gözlemcileri için tek tehlike, bulutlar nedeniyle manzarayı kaçırmak.

Derleyen: Damla Şayan