Özellikle dünyadaki fay hattı üzerinde olan ülkeler için can kurtarıcı rolü oynayabilecek sismik izolatör güncel olaylardan sonra yeniden gündem oldu. Peki özellikle Japonya ve Amerika’da yaygın olan sismik izolatörler ne kadar etkili?
Sismik izolatör ya da deprem izolatörleri, dünya çapında depreme karşı en etkili korunma olarak kabul ediliyor. İlk yerleştirilen izolatör ise 1921’de Japonya’nın başkenti Tokyo’daki Imperial Hotel’in altında bulunuyor.
İzolatörleri bina ile yer hareketi arasında amortisör görevi görür ve deprem sırasında binanın dik dururken ileri geri kaymasına izin verir ve sarsıntının şiddetini %80’e kadar azaltır. Genellikle binanın zemin katının altına yerleştirilseler de kolon altında, ortasında veya üstünde gibi farklı bölgelere de koyulabilirler. İnşa edilmiş bir binaya sonradan izolatör de yerleştirilebilir.
İzolatör, orta yükseklikteki taş, tuğla veya betonarme yapıları depreme dayanıklı hale getirir. İzolatörlerin gerilimle başa çıkma kabiliyeti sınırlı olması nedeniyle uzun yapılar için uygun görülmezler.
İzolatörler genellikle katmanlı olarak yerleştiren üç temel bileşenden oluşur:
Kauçuk: Hareket edebilme ancak orijinal konumuna geri dönebilme özelliği sayesinde esneklik sağlar. Bir depremin sonunda, bir bina orijinal konumuna geri dönmemişse, kauçuk mesnetler onu yavaşça geri getirir.
Kurşun: Güçlü bir depremden sonra bina izolatörler üzerinde ileri geri sallanmaya devam edebilir. Enerji dağıtma mekanizması olarak taban izolatörlerine kurşun çekirdekler eklenir.
Çelik: Kauçukla birlikte çelik katmanların kullanılması, sistemin yatay yönde hareket edebilmesine ancak dikey yönde sabit kalmasını sağlar.
Ayrıca yaklaşık 60 yıllık ömürleri bulunur.
Derleyen: Arda Yardımsever
