Hayalet yayın balığının yanardöner parıltısının ardındaki sır, bilim insanları tarafından ortaya çıkarıldı.
Kryptopterus Vitreolus adıyla bilinen hayalet yayın balığı suda titrerken kanatları boyunca, titreşen gökkuşakları fırlatır. Cama benzeyen gövdesindeki bu göz alıcı parlaklık, Tayland yerlisi balığı dünya çapındaki akvaryum sahiplerinin gözdesi yaptı.
Hayalet yayın balığı Çin’in Shanghai Jiao Tong Üniversitesinde fizikçi olan Qibin Zhao’nun bir akvaryum mağazasında dolaşırken dikkatini çekti ve Zhao, farklı özelliklere sahip balığı incelemeye karar verdi.
Doğada yanardönerlik olarak bilinen dans eden gökkuşaklarına genellikle pullar, kanatlar veya tüyler gibi vücut parçalarının yüzeylerindeki dokular neden olur. Beyaz ışık bu yüzeylere çarpar ve yansıma üzerine dağılır, farklı dalga boylarını vurgulayacak şekilde kendi kendine müdahale eder. Kryptopterus Vitreolus ise ışığın yüzde 90’ının vücudundan doğrudan geçmesine izin verir, pulları yoktur ve derisi son derece incedir (yaklaşık 20 mikrometre). Bu durum kabuğundan veya pullarından yansıyan saçılmanın bir gökkuşağı etkisinden olma olasılığını azaltır.
Başyazar ve Shanghai Jiao Tong Üniversitesi malzeme bilimcisi Xiujun Fan, Zhao ve meslektaşları, deriyi sırt ve karın kaslarından ayırmak için balığı parçalara ayırdılar.
Beyaz bir lazeri yansıttıklarında fazla dağılmadan doğrudan deriden geçti. Balığın içerisindeki bir şey, ışık dalgalarının kırınım olarak bilinen bir şekilde dalgalanmasına ve gökkuşağı etkisi yaratmasına neden oldu.
Her kas, sarkomer adı verilen elastik birimlerden oluşur. Ekip, elektron tarama mikroskobu ve optik mikroskopları kullanarak, bu lifli birimlerin kırınım ızgaraları gibi davrandığını ve ışık demetini yapıdan geçerken bir gökkuşağına böldüğünü buldu.
Hareket eden balığın kasları değişen açılar yaratır ve kaslardan kırılan renklerin bir gökkuşağının içinde yanıp sönmesine neden olur.
Araştırmacılar, bu yanardöner ışıltının hayalet yayın balıklarında yırtıcılardan kaçmaları için bir kamuflaj biçimi olarak evrimleşmiş olabileceğini öne sürdüler.
Hayalet yayın balığı tamamen görünmez değildir; yine de suda avcıların avlayabileceği bir gölge oluşturur. Bu gölge, Güneş ışığının su üzerindeki kırınım modellerini taklit eden dikkat dağıtıcı gökkuşağı renkleri atılarak gizlenebilir.
Araştırmacılar, hayalet yayın balığının hızla değişen renklerinin iletişim sinyali olarak kullanılmasının mümkün olduğunu ve balığın çok sosyal bir tür olduğunu düşündüklerini söyledi.
Derleyen: Yavuz Akyol
