Bazı insanlar, ölüme yakın bir deneyimden sonra bir tünelin sonunda parlak ışıklar gördüklerini, sevdiklerinin varlığını hissettiklerini veya vücutlarının üzerinde süzüldüklerini hatırlıyor. Şimdi bilim insanları, ölüm sürecine dair yeni öngörüler sağlayan bulgularla, ölmekte olan hastalarda “bilinç benzeri” beyin aktivitesi yakaladıklarını iddia ediyor.
Araştırmayı yürüten Michigan Üniversitesinden Jimo Borjigin, “Ölme sürecinde işlevsiz bir beyinden ne kadar canlı deneyimler çıkabileceği nörobilimsel bir paradoks. Bilincin potansiyel nöro-imzalarını gördük.” dedi.
Çalışmada daha önce şüpheli nöbet geçirdikleri için beyinleri EEG kayıtları kullanılarak izlenirken hastanede ölen dört hastanın verileri kullanıldı. Hastaların dördü de komadaydı ve tepkisizdi. Ailelerinin izniyle yaşam destek ünitesi geri çekilmiş ve akabinde kalp krizi geçirerek ölmüşlerdi.
Bilim insanları, yaşam desteğinin çekilmesinden hastaların ölümüne kadar geçen süreçteki beyin aktivitesi verilerini geriye dönük olarak analiz ettiler. Ventilatör desteğinin kaldırılmasının ardından hastalardan ikisinde en hızlı beyin aktivitesi olarak kabul edilen ve bilinçle ilişkili olan gama dalgası aktivitesinde bir dalgalanma ile birlikte kalp hızında bir artış görüldü. Borjigin, bunun hastaların “içten uyanmış” olmasına karşılık gelebileceğini öne sürdü.
Aktivite, beynin arkasındaki bilinçli beyin aktivitesiyle bağlantılı bir bölgede tespit edildi. Bu alan, diğer beyin çalışmalarında rüya görme, epilepsideki görsel halüsinasyonlar ve değişen bilinç durumları ile ilişkilendirilir.
Proceedings of the National Academy of Sciences’ta yayımlanan araştırmaya göre diğer iki hasta, kalp atış hızında veya beyin aktivitesinde aynı artışı göstermedi. Bilim insanları ise öznel bir deneyim olarak beyin aktivitesinin tam olarak neye karşılık gelebileceğini bilmenin imkânsız olduğunu ifade ettiler.
Borjigin, “İçsel gizli bilinci harekete geçiriyor olabilir, geçmişin anılarını ortaya çıkarıyor olabilir, beynin hayatta kalma mekanizması olabilir… Bilmiyoruz. Bu çalışmada aynı hastalarda bilincin gözlemlenen nöral imzaları ile buna karşılık gelen bir deneyim arasında bir bağlantı kuramıyoruz. Ancak gözlemlenen bulgular kesinlikle heyecan verici ve ölmekte olan insanlardaki gizli bilinç anlayışımız için yeni bir çerçeve sağlıyor.’’ dedi.
Kalp durmasından kurtulan ve EEG ile izlenen yoğun bakım ünitesi hastalarını içeren daha büyük, çok merkezli çalışmalar; gama aktivitesindeki bu patlamaların ölümün yakınında bile gizli bilincin kanıtı olup olmadığını belirlemek için ihtiyaç duyulan verileri sağlayabilir.
Derleyen: Nazlıcan Vatansever