NASA, dünyanın herhangi bir yerindeki potansiyel tsunaminin ipuçlarını bulmak için sinyalleri eleyerek erken uyarı sistemlerini iyileştirmek üzere yeni bir teknoloji geliştiriyor. Ekip, yeni sistemin, türünün en hızlı örneklerinden biri olduğunu vurguluyor.
NASA’nın Jet İtiş Gücü Laboratuvarındaki (JPL) bilim insanları, Dünya atmosferinde oluşturdukları gürültü yardımıyla bir tsunamiyi önceden tahmin edecek yeni bir teknolojiyi test ediyor.
NASA’nın Guardian (GNSS Üst Atmosferik Gerçek Zamanlı Afet Bilgi ve Uyarı Ağı) adını verdiği yeni teknoloji, GPS ve diğer uydulardan gelen verileri kullanarak birkaç santime kadar gerçek zamanlı konumsal doğruluğu tespit eden bir tehlike izleme teknolojisi olarak görev yapacak.
India Today’in haberine göre teknoloji, NASA’nın araştırmacı ekibi tarafından Pasifik Okyanusu’nun jeolojik bakımdan aktif olan pasifik ateş çemberi bölgesinde test ediliyor. 1900-2015 yılları arasında teyit edilen 750’den fazla tsunaminin yaklaşık %78’i bu bölgede meydana geldi.
Tsunamiler; su altı depremleri, volkanik patlamalar ya da toprak kaymalarının neden olduğu güçlü okyanus dalgaları olarak nitelendirilebilir. Rapora göre yeni sistem, dünyanın herhangi bir yerinde bir tsunaminin ortaya çıktığına dair ipuçları için sinyalleri eleyerek erken uyarı sistemlerini güçlendirmek üzere geliştiriliyor. Bir tsunami meydana geldiğinde, sistem yer değiştiren havanın yanı sıra iyonosfere çarpan yüklü parçacıkları da izliyor.
Bir tsunami sırasında su yüzeyinin geniş bir alanı neredeyse aynı anda yükselip alçalabilir ve üzerindeki önemli miktarda hava yer değiştirebilir. Dışarı doğru hareket ederken, yer değiştiren hava atmosfere çarparak her yöne düşük frekanslı ses ve yer çekimi dalgaları gönderir.
NASA’ya göre ortaya çıkan yüklü parçacıkların ve basınç dalgalarının çarpışması, komşu seyir uydularından gelen sinyalleri çarpıtabilir. Bu küçük değişiklikler hayat kurtaran bir alarm zili olarak kullanılabilir. JPL bilim adamlarından Léo Martire, “Bunu bir hata olarak düzeltmek yerine, doğal tehlikeleri bulmak için veri olarak kullanıyoruz.” dedi ve Guardian’ın neredeyse gerçek zamanlı izleme aracı türünün en hızlılarından biri olduğuna dikkat çekti.
JPL geliştirme ekibinin bir parçası olan Siddharth Krishnamoorthy yeni teknoloji hakkında, “Guardian’ın bir gün sismometreler, şamandıralar ve gelgit göstergeleri gibi son derece etkili ancak açık okyanusu sistematik olarak kapsamayan mevcut kara ve okyanus tabanlı araçları tamamlayacağını düşünüyoruz.” ifadelerini kullandı.
Derleyen: Hatice Bulut