Yıllar önce astronomi dünyası, galaksimizin merkezindeki kara delikten çıkan garip dikey ışık iplikçiklerinin keşfiyle şaşkına dönmüştü. Bu bulgudan sorumlu astronom, önceki keşfinden farklı olarak yatay yönlendirilmiş ve çeşitli şaşırtıcı özelliklere sahip daha fazla iplikçik tespit etti.
Northwestern Üniversitesinden Farhad Yusef-Zadeh, ilk filamentleri 1980’lerin başında Samanyolu’nun merkezindeki süper kütleli kara delik Sagittarius A* etrafında tespit etmişti. Şimdi ise bu filamentler 150 ışık yılına ulaşan yüksekliklere kadar çıktı ve kara deliğin her yerinde bulundu.
Yeni keşfedilen filamentler, Güney Afrika’nın MeerKAT teleskobundan alınan görüntülerdeki gürültünün azaltılmasıyla bulundu. Bunlar Sagittarius A*’ya dik değil de aynı düzlemde yer alıyor ve önceden bilinen iplikçiklerden çok daha kısa, yaklaşık beş ila 10 ışık yılı uzunluğundalar. Ayrıca sayıları da çok daha az. Diğer bir farklılık ise yeni filamentlerin termal enerjiden oluşuyor gibi görünürken, dikey filamentlerin ışık hızında hareket eden parçacıklardan oluşması.
Yusef-Zadeh, “Bunları gördüğümde gerçekten hayrete düştüm. Kendimizi kandırmadığımızı kanıtlamak için çok çalışmamız gerekti. Galaksimizin çekirdeğinin kaotik alanının ortasında bir düzen bulmak tatmin edici.” dedi.
Bir diğer önemli fark ise yatay filamentlerin, dikey filamentlerin aksine kara deliğin sadece bir tarafından Sagittarius A*’ya doğru uzanması. Yusef-Zadeh, bu bulgunun gök bilimcilerin kara deliğimizin birikim diskinin yanı sıra jet güdümlü çıkışlarını da yönlendirmeye başlamasına yardımcı olduğunu söylüyor. Bu, keşiften elde edilen faydalı bir çıkarım olsa da filamentlerin gerçek oluşum nedeni şu anda bilinmiyor.
Yusef-Zadeh bu durum hakkındaki düşüncelerini, “Birkaç milyon yıl önce meydana gelen bir faaliyetten kaynaklanan bir tür çıkışla meydana gelmiş olmaları gerektiğini düşünüyoruz. Görünüşe göre bu dışarı akan materyalin yakınındaki nesnelerle etkileşiminin bir sonucu. Çalışmalarımız hiçbir zaman tamamlanmadı. Her zaman yeni gözlemler yapmamız, fikirlerimizi sürekli sorgulamamız ve analizlerimizi sıkılaştırmamız gerekiyor.” cümleleriyle dile getirdi.
Yusef-Zadeh galaksimizin merkezini onlarca yıldır inceliyor ve filamentlere ek olarak, Sagittarius A*’nın çok yakınında devasa bir radyasyon yayan kabarcık ve yıldız fidanlığı da tespit etti. 2018’de devreye giren MeerKAT teleskobunun radyo astronomiye daha önce hiç olmadığı kadar ayrıntılı görüntüler sağladığını söylüyor. Bu tür ayrıntılar, onun gibi gök bilimcilerin galaksimizin kara deliğinin yakınında daha önce gözden kaçan yapıları bulmasına yardımcı oluyor ki Yusef-Zadeh yeni teleskoptan övgüyle bahsetti:
“Yeni MeerKAT gözlemleri oyunun kurallarını değiştirdi. Teknolojinin ilerlemesi ve özel gözlem süresi bize yeni bilgiler verdi. Bu gerçekten radyo astronomların teknik bir başarısı.”
Yeni çalışma The Astrophysical Journal Letters’da yayımlandı.
Derleyen: Hatice Bulut
