Adını NASA’nın Apollo programından sorumlu olan James Edwin Webb’den alan James Webb Uzay Teleskobu, bir diğer adıyla Yeni Nesil Uzay Teleskobu, birçok inovatif teknolojiyi barındıran 18 farklı segmentten oluşan büyük teleskop aynalarına sahip ileri teknoloji kızıl ötesi uzay teleskobudur. NASA, Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı ile ortak çalışmaları ile James Webb’i hayata geçirdi.
Evrenimizin genişlemesinden dolayı galaksimizde bulunan diğer cisimler bizden uzaklaşır ve mesafeleri artar. Çok uzaktaki cisimlerin dalga boyları arttığı için göremeyiz. İşte James Webb Uzay Teleskobu tam da bu noktada bilinmeyen diğer cisimleri bize açıklamak için kızıl ötesi teleskobuyla bu işe yaramakta. Önceki dönemlerde büyük çığır açan ve uzay araştırmalarına verdiği katkılar ile adını uzay keşfine kazımış Hubble Uzay Teleskobu da kızıl ötesi bir teleskop olsa da JWST bu konuda Hubble’dan kat ve kat daha iyi bir teknolojiye sahip.
James Webb uzay teleskobu ne zaman fırlatıldı?
James Webb, 25 Aralık 2021 öğleden sonra saat 15.20’de fırlatıldı. Ancak bu tarihe gelene kadar fırlatılma birçok kez mali sebeplerden dolayı ertelendi. Uzay aracının fırlatılma tarihi 2000’li yılların başında 2007 olarak seçilse de o günden sonra da defalarca değiştirildi. İlk önce 2007’den 2011’e, sonra da 2013’e ertelenen proje en sonunda 2021’de gerçekleşti. Ocak 2022’de belirlenen yörüngesine ulaştı ve çalışmalarına başladı.
James Webb’in fırlatılma amacı nedir?
Avrupa ABD ve Kanada’nın ortaklaşa geliştirdiği son teknolojiye sahip olan teleskop ile evrenin derinliklerini gözlemleme, evrendeki en eski galaksilerin belirlenmesi, yıldız oluşumu ve galaksi evriminin son halinin bilinmesi hedefleniyor. Bununla birlikte bu teleskopla beraber güneş sistemi araştırmalarında bir devir açılması da bekleniyor.
James Webb Teleskobu, ötegezegenlerin atmosferlerini araştırıp kimyasal yaşam izleri arayarak ya da oksijen miktarını ölçerek yaşanabilir gezegenler bulmaya çalışacak.
James Webb’in görev süresi ne kadar olacak?
James Webb Uzay Teleskobu’nun görev süresi 5 ila 10 yıl olarak görülüyor. Araç güneş enerjisi ile çalışıyor ancak her parçası değil. Belirli parçaları için yakıt kullanımı gerekli ve bu yakıt en sonunda bitecek. Dünyaya olan uzaklığı da hesaba katılınca bir yakıt transferi de söz konusu değil.
James Webb şu an nerede?
Dünyadan 1,5 milyon kilometre uzaklıkta ve Lagrange (L2) yörünge noktasına yerleşen uzay aracı dünya ile güneşin kütleçekiminin sıfırlandığı bölgede çalışmalarını sürdürüyor.
Lagrange noktaları ortak kütle merkezi etrafında dönen, biri genellikle diğerinden çok daha küçük, iki kütlenin yarattığı potansiyelin denge noktalarıdır. Lagrange noktaları iki cismin yarattığı kütleçekim kuvvetinin, dönmeden kaynaklanan merkezkaç kuvveti ile birbirlerini götürdükleri noktalara verilen isimdir.
James Webb Uzay Teleskobu nasıl çalışır?
Uzay araştırmalarında yenilikçi yöntemler kullanan James Webb Uzay Teleskobu kozmik tarihin her aşamasını incelemek için ileri teknoloji olan insan gözünün algılayamadığı kızılötesi ışık teknolojisini kullanır.
Teleskopun dört bilimsel aracı, kızılötesi ışığı yakalamak için özel olarak tasarlandı ve çok uzaktaki nesneleri, gezegenleri, galaksileri, yıldızları incelemek ve gözlemlemek için kozmik tozların içine bakabilir.
James Webb Teleskobu’nun özellikleri neler?
- Berilyum’dan yapıldığı için çok dayanıklı
- 161,4 kg ve 20,197 m x 14,162 m boyutunda
- Berilyumla kaplanmış 18 altıgen teleskop aynanın birleşmesiyle oluşan, ana aynası 6,5 metre çapı ve 25,4 metrekare yüzey alanı bulunur
- Üzerindeki enstrümanlara bağlı olarak turuncu ve kırmızı ışığın yanı sıra orta-kızılötesini de görebilir
- Sıcaklığını -223.2°C’nın altında tutulması gerektiği için Güneş, Dünya ve Ay’dan gelen ısıyı engellemek için büyük bir güneş kalkanı kullanmakta
- Geniş bir alan üzerinde optik sapmalardan arınmış görüntüler sunmak için kavisli ikincil ve üçüncül aynalardan yararlanan üç aynalı ileri bir optik tasarıma sahip
James Webb’in Hubble’dan farkı ne?
JWST’nin kızılötesi yeteneği, Hubble’a kıyasla kozmosun derinliklerine daha kapsamlı bir şekilde bakabiliyor. Hubble’dan daha güçlü olan James Webb Uzay Teleskobu 3 kat daha uzağı görebiliyor bunun için de 6,5 metre çapında dev bir ayna kullanıyor.
James Webb o kadar güçlü bir teleskop ki Hubble’ın aksine görebildiği bütün gök cisimlerinin tayflarını ve renklerini ölçebilir ve tek tek fotonlarını dahi yakalayabilecek teknolojisi bulunur. Hubble ise sadece yakın gökcisimlerinde tayf analizi yapabiliyor.
James Webb’in dönüm noktaları
James Webb Uzay Teslekobu’nun Yapımında 174 ülkeden bin 200 bilim insanı çalıştı. Yapımı 25 yıl sürdü. Projenin maliyeti ise 10 milyar dolara ulaştı. Bu dev projenin yapımından fırlatılışına kadar olan dönüm noktalarını sizler için derledik:
1989: Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü ve NASA, STScl’de Yeni Nesil Uzay Teleskobu çalıştayına ev sahipliği yaptı. Çalıştayın odak noktası Hubble Uzay Teleskobu’nun hizmet dışı kalmasından sonra onu takip edecek bir gözlemevinin planlamasıydı.
1995-1996: Bir STScl komitesi kızılötesi ışığı gözlemleyebilen daha büyük bir teleskop önerdi. NASA, Goddard Uzay Uçuş Merkezi ve STScl, Yeni Nesil Uzay Teleskobu’nun fizibilitesini incelemek üzere seçti.
2002: NASA seçilen tasarımın TRW/Ball Aerospace’in olduğunu belirtti ve teleskobun adını ise James Webb Uzay Teleskobu olarak değiştirdi. NASA, Yakın Kızılötesi Kameranın (NIRCam) geliştirilmesi için uçuş bilimi çalışma grubunu topladı.
2004: Özellikle Webb’in bilimsel inceleme aletlerinin ve birincil aynanın 18 segmenti gibi kapsamlı ve uzayda uzun süreli çalışma gerektiren bazı teleskop parçalarının yapımına başlandı.
2005: NASA, Webb’in uzaya fırlatılması için Avrupa Uzay Ajansı’nın Ariane 5 roketinin kullanılmasını onayladı.
2007-2008: Uzay Teleskobunun inşaatına ciddi şekilde başlandığı bu yılda NASA JWST’nin misyonunu dahili ve harici gruplara inceletmeye başladı.
2010: JWST, entegre gözlemevinin görevi için hazırlanan tüm bilim ve mühendislik gereksinimlerinin karşılayacağını gösteren kritik tasarım incelemesinden geçti.
2011: JWST’nin en önemli parçalarından olan aynalar tamamlandı. İnce bir altın tabaka ve berilyum ile kaplı olan aynalar soğuk ve sıcaklıklara maruz bırakıldıkları kriyojenik testlerden geçti.
2014: Uzay aracının ana parçalarının üretimleri başladı. Önemli dört aleti içeren Entegre Bilim Alet Modülünün kriyojenik testleri başladı.
2015-2016: Entegre Bilim Aleti Modülünün kriyojenik testleri tamamlandı. 18 birincil ayna segmenti, ikincil ayna ve destek payandalarıyla birlikte arka panele monte edildi.
2018: Son termal vakum testlerinin başarıyla tamamlanması ile California’daki Northrop Grumman’a teslim edildi ve Webb’in tüm bileşenleri tek çatı altında toplandı. İlk başarılı iletişim testleri yapıldı.
2020: Webb ilk kez tamamen katlanır duruma geldi. Fırlatma ortamının sarsıntı ve itiş kalkışına dayanabileceğini kanıtlamak için son testleri tamamlandı. Webb’in güneş kalkanı Dünya’da son kez konuşlandırıldı.
2021: James Webb Uzay Teleskobu son kez katlandı ve fırlatılmak üzere hazır hale getirildi. Webb uzaya fırlatılmak üzere Kourou, Fransız Guyanası’ndaki Guyana Uzay Merkezine gönderildi.
Aralık 2021: James Webb, 25 Aralık 2021’de Ariane 5 roketi ile fırlatıldı. Yeryüzündeki ekipler fırlatmadan 5 dakika sonra Webb’den ilk verileri almaya başladı.
James Webb Uzay Teleskobu sucuk olayı
Fransa Atom Enerjisi Komisyonu’nun müdürü olan Etienne Klein sosyal medya platformu olan Twittter’dan Proxima Centauri yıldızının James Webb Uzay Teleskobu tarafından alınan en son fotoğraf olduğunu iddia ettiği bir görüntü yayımladı. Ancak Klein’in bu paylaşımda kullandığı görsel bir yıldız değil, İspanyol mutfağına ait olan “chrizo” olarak bilinen bir sucuk olduğu anlaşıldı.
Klein daha sonra şaka yaptığını ve görselin bir sucuk olduğunu itiraf etti. Daha sonra başka bir paylaşımında sosyal medyadaki yanlış bilgi verilmesine karşı dikkat çekmek için böyle bir şey yaptığını açıkladı ve takipçilerinden özür diledi.
Yaşananlar “James webb teleskobu sucuk olayı” olarak tarihe geçti.
James Webb’in çektiği nefes kesen fotoğraflar
Derleyen: Davut Bulut
Astronomiye ilgi duyan birisi olarak yazılan bu haberi tüm dikkatim ile gözümü kırpmadan okudum, bir o kadarda bilgilendim. Teşekkürler, emeğine sağlık.