- ABD’de yapılan bir araştırmaya göre lipsoz balıkları, renk değiştirme yetenekleri sayesinde kendi renklerini tanımlamalarına olanak tanıyan benzersiz bir cilt bazlı görüşe sahip.
- Bu adaptasyon, yırtıcılardan kaçmaya ve eşleri cezbetmeye yardımcı oluyor.
Olağanüstü renk değiştirme yetenekleriyle bilinen lipsoz balıkları, yakın zamanda ABD’de yapılan bir çalışmaya göre benzersiz bir deri bazlı görme biçimine sahip. Bu alışılmadık görsel algılama yöntemi, lipsoz balıklarının kendi renklerini tanımlamasına yardımcı oluyor.
Kuzey Carolina Üniversitesinde çalışan araştırmacı Lori Schweikert, bunu kişinin kendi kıyafetlerini ayna olmadan gözlemlemesine benzetiyor. Lipsoz balıkları için, renklerini çevreleriyle eşleştirme yeteneği, yırtıcılardan kaçmak için hayati öneme sahip.
Lipsoz balığı üç yaş civarında dişiden erkeğe geçerek çiftleşme ve korunma için dişilerden oluşan haremler oluşturuyor. Renk değiştirme becerileri, arkadaşları cezbetmede ve rakipleri korkutmada rol oynuyor.
Bu özellik; bukalemun ve ahtapot gibi canlılarda bulunan, pigmentlerle dolu hücreler olan kromatoforlara dayanıyor. Pigmentler; kırmızı, sarı ve siyah kombinasyonlarıyla cildin rengini değiştirmek üzere hareket ederek çeşitli tonlar oluşturuyor.
Çalışmada, protein etiketleme ve elektron mikroskobu görüntüleme kullanılarak lipsoz cilt örnekleri incelendi. Araştırmacılar, kromatoforların altında opsin adı verilen ışığa duyarlı molekülleri belirlediler. Bu moleküller, kromatoforlardan geçen kısa mavi dalga boylarına tepki gösteriyor ve pigment seviyelerini etkileyebiliyor.
Opsinler, büyük olasılıkla Nil tilapisi gibi kromatoforları düzenleyebiliyor. Bu süreç, lipsozların özünde kendi ciltlerinin “bir fotoğrafını çekmelerine” olanak tanıyor. Böylece görünümlerini değerlendirmelerine yardımcı oluyor.
Karmaşık görme sistemlerinin aksine, bu bağımsız cilt tabanlı görme sistemi daha az talepkâr bir mekanizma olarak hizmet ediyor ve bir ışık algılama mekanizması olarak işlev görüyor.
Çalışmanın bulguları, teknolojinin benzer ilkeleri nasıl kapsayabileceğini anlamak için potansiyel çıkarımları barındıran yeni bir duyusal geri bildirim sistemine ışık tutuyor.
Derleyen: Eliz Canyurt
