- Avrupa Komisyonu, yeni Dijital Piyasalar Yasası (DMA) kapsamında düzenleme altına alınacak olan teknoloji şirketlerini ve hizmetlerini belirlemek için resmî bir liste yayınladı.
- DMA, bu listeyle büyük teknoloji şirketlerinin pazar gücünü kontrol altına almayı ve rekabeti teşvik etmeyi amaçlayarak, önemli platform hizmetlerinin rekabetçi bir şekilde işlemesini hedefliyor.
- DMA’ya tabi olan şirketler, Mart 2024’e kadar bu yeni düzenlemelere uymak zorundalar ve uymamaları durumunda para cezaları gibi yaptırımlarla karşı karşıya kalabilirler.
Avrupa Komisyonu, yeni Dijital Piyasalar Yasası (DMA) kapsamında “eşik bekçisi” olarak tanımlanan teknoloji şirketlerini ve sunulan hizmetleri resmen duyurdu. Temmuz ayının başında yayımlanan geçici listede, çoğunluğunu Amerikan teknoloji devlerinin oluşturduğu bir dizi şirket bulunuyordu. Yeni ve güncellenmiş düzenlemeye göre DMA’nın yükümlülüklerine uymak zorunda olan şirketler arasında hem Amerikan hem de Çin teknoloji devleri yer alıyor. Bu kapsamlı düzenleme, büyük teknoloji şirketlerinin pazar gücünü kontrol altına almayı ve rekabeti teşvik etmeyi amaçlıyor.
İşte bu listeyle ilgili önemli detaylar:
DMA’nın Rolü
DMA, Avrupa Birliği’nin büyük teknoloji şirketlerinin pazar hakimiyetini sınırlamayı amaçlayan bir girişim. DMA, bu şirketler arasındaki rekabeti artırmayı ve diğer işletmelere eşit şartlarda erişim sağlamayı hedeflerken, aynı zamanda büyük teknoloji şirketlerini eşik bekçileri olarak tanımlıyor ve şirketlerin belirli kurallara uymalarını şart koşuyor.
Örneğin, büyük mesajlaşma uygulamalarının kendilerini rakipleriyle birlikte çalışabilir hale getirme yükümlülüğü bulunuyor. Ek olarak, işletim sistemlerinin üçüncü taraf uygulama mağazaları sunması; mağazaların da alternatif uygulama içi ödeme seçenekleri sağlayacak şekilde tasarlanması gerekiyor. DMA ayrıca, bu şirketlerin kendi ürünlerini kendi platformlarında, diğerlerine kıyasla ayrıcalıklı şekilde tanıtmalarını da yasaklıyor.
Eşik Bekçileri Kimlerdir?
Avrupa Komisyonu, DMA kapsamında hangi teknoloji şirketlerinin eşik bekçisi olarak kabul edileceğini belirledi. Bu şirketler, genellikle Amerikan ve Çin teknoloji devlerinden oluşuyor. ABD’den Alphabet, Amazon, Apple, Meta ve Microsoft’un yanı sıra Çin’den de ByteDance listenin içinde yerini aldı. Ayrıca, DMA’ya tabi şirketler, Mart 2024’e kadar bu yasal düzenlemelere uymak zorundalar.
Listeye Dahil Olan Platformlar:
- Sosyal Ağlar: TikTok, Facebook, Instagram, LinkedIn
- N-IICS (Diğer adıyla Mesajlaşma Hizmetleri): WhatsApp, Messenger
- Aracılık: Google Maps, Google Play, Google Shopping, Amazon Marketplace, Apple App Store, Meta Marketplace
- Video Paylaşımı: YouTube
- Reklam Hizmetleri: Google, Amazon, Meta
- Web Tarayıcıları: Chrome, Safari
- Arama: Google Arama
- İşletim Sistemleri: Android, iOS, Windows
Platformlar Ne Düşünüyor?
Apple, Reuters’a yaptığı açıklamada DMA’nın hizmetlerinin gizliliği ve güvenliği üzerindeki etkisine ilişkin endişelerini dile getirdi. Şirket, “Bu etkileri nasıl azaltacağımıza ve Avrupalı müşterilerimize en iyi ürün ve hizmetleri sunmaya nasıl devam edeceğimize odaklanacağız.” dedi.
Meta (Facebook), komisyonun atamasını değerlendirdiğini söylerken, atamayı kabul eden Microsoft; arama motoru, tarayıcı ve reklamcılık hizmetinin uymak zorunda olacağı ilişkin soruşturmaları memnuniyetle karşıladı.
Google‘dan Oliver Bethell ise bir blog yazısında şirketin atamasını gözden geçirdiğini ve sonuçlarını değerlendirdiğini söyledi. Bethell, “Amacımız, kullanıcı deneyimini korurken ve Avrupa’daki insanlar için yararlı, yenilikçi ve güvenli ürünler sunarken yeni gereksinimleri karşılayan değişiklikler yapmaktır.” diye belirtti.
Amazon sözcüsü Sam Barratt, şirketin uygulama planlarını sonuçlandırmak için Avrupa Komisyonu ile birlikte çalıştığını söyledi.
Ancak ByteDance, eşik bekçisi olarak atanması konusunda eleştirel bir tavır sergiledi. TikTok’un Brüksel kamu politikası başkanı Caroline Greer, şirketin karara “temelde” katılmadığını belirtti. Greer yaptığı açıklamada, “TikTok, büyük ölçüde yerleşikler tarafından kontrol edilen bir alana seçenek getirdi ve bu karar, gerçek eşik bekçilerini TikTok gibi yeni rakiplerden koruyarak DMA’nın belirtilen hedefini baltalama riski taşıyor. Bu karardan önce herhangi bir piyasa araştırması yapılmamış olması bizi son derece hayal kırıklığına uğrattı ve bir sonraki adımlarımızı değerlendiriyoruz.” diye belirtti.
Şirketler DMA Kurallarına Uymazsa Ne Olacak?
Belirlenen bekçiler DMA kurallarına uymazlarsa, Avrupa Komisyonu bu şirketlere para cezası uygulayabilir. Ceza, şirketin dünya çapındaki toplam cirosunun %10’una kadar veya tekrar eden ihlallerde yüzde 20’sine kadar olabilir. Ayrıca, Komisyon, yapısal çözümler de dahil olmak üzere ek önlemlerde alabilir.
Ayrıca DMA, bir şirketin ve hizmetinin eşik bekçisi olarak listeye alınıp alınmayacağını belirlemek için bir şirketin Avrupa’da yıllık cirosunun 7,5 milyar avronun (yaklaşık 8 milyar dolar) ve piyasa değerinin 75 milyar avronun (yaklaşık 80.5 milyar dolar) üzerinde olup olmadığına veya bir hizmetin AB’de aylık 45 milyondan fazla aktif kullanıcısı olup olmadığı gibi çeşitli kriterleri göz önünde bulundurarak karar veriyor.
Yasa, Google Search gibi büyük arama motorlarının, kullanıcılara başka arama motoru seçenekleri sunmak zorunda kalacağını öngörüyor. İşletim sistemi sağlayıcıları da önceden yüklenmiş uygulamaları kaldırma ve sistem varsayılanlarını, örneğin web tarayıcıları ve sanal asistanlar gibi, değiştirme olanağı sunmak zorunda kalacaklar.
Bununla birlikte, DMA’nın hangi hizmetleri ve şirketleri kapsadığına dair bazı belirsizlikler bulunuyor. Örneğin, Microsoft’un Bing arama motoru, Edge tarayıcısı ve reklam hizmeti gibi ürünleri tasarıda listelenmemiş olsa da Avrupa Komisyonu bu hizmetlerin düzenleme çıtasını karşılayıp karşılamadığını değerlendirmek için pazar soruşturmaları açmış durumda.
Benzer şekilde, Apple’ın iMessage hizmeti de tasarıda belirtilmemiş, ancak Komisyon bu konuda da soruşturma yürütüleceğini ifade etti. Ayrıca, iPadOS’un bir eşik bekçisi olarak belirlenip belirlenmeyeceği konusundaki soruşturma da devam ediyor.
Bugün yapılan duyuru, DMA’nın uygulanması için önemli bir adım atıldığını, ancak sürecin hâlâ tamamlanmadığını gösteriyor diyebiliriz. Daha önce FT (Financial Times), Amazon ve Alman perakendeci Zalando gibi büyük çevrim içi platformların Avrupa Birliği’nde Dijital Hizmetler Yasası (DSA) çerçevesinde tanımlandıklarından dolayı yasal zorluklarla karşı karşıya kaldıklarını belirtmişti. Bu da bu kurumların DMA kurallarına uyum sağlama konusunda yasal olarak hazırlandıklarını gösteriyor.
Sonuç olarak, DMA’nın teknoloji sektörü ve büyük teknoloji şirketleri üzerindeki potansiyel etkisi oldukça büyük olacak gibi görünüyor. Gelecekte daha fazla gelişme ve zorluklar öngörülürken, bu değişikliklerin sektörü ve iş yapma şekillerini temelden etkileyebileceğini göz önünde bulundurarak, çevrim içi platformlarda düzenlemeler ve yasal zorunluluklar konusundaki gelişmeleri yakından takip etmek önem taşıyor. Bu nedenle, şirketlerin bu değişikliklere uyum sağlama çabalarını ciddiyetle ele almaları gerektiğini hatırlatmakta fayda var.
Derleyen: Dilara Melisa Yaman
