GüneÅŸte Açılan 60 Dünya GeniÅŸliÄŸindeki Delik, Dünya’ya GüneÅŸ Rüzgârı Yayıyor

• GüneÅŸ’in yüzeyinde açılan koronal delik, GüneÅŸ rüzgârı olarak bilinen kuvvetli bir radyasyon dalgası doÄŸrudan Dünya’ya yöneldi. 
• Bilim insanları, 60 Dünya’dan daha geniÅŸ olan geçici boÅŸluÄŸun boyutunun ve yöneliminin, GüneÅŸ döngüsünün bu aÅŸamasında benzeri görülmemiÅŸ bir durum olduÄŸunu söyledi.
• DeliÄŸin GüneÅŸ’te ne kadar süre kalacağı belli deÄŸil. Ancak NOAA’ya göre önceki koronal delikler tek bir GüneÅŸ dönüşünden (27 gün) daha uzun süre dayanmıştı. 

GüneÅŸ’in yüzeyinde karanlık bir delik açıldı. GüneÅŸ rüzgârı olarak bilinen bir radyasyon dalgası, güçlü akışlarla doÄŸrudan Dünya’ya yöneldi. Bilim insanları, 60 Dünya’dan daha geniÅŸ olan geçici boÅŸluÄŸun boyutunun ve yöneliminin, GüneÅŸ döngüsünün bu aÅŸamasında benzeri görülmemiÅŸ bir durum olduÄŸunu söyledi.

Ulusal Okyanus ve Atmosfer Ä°daresine (NOAA) göre GüneÅŸ’i yerinde tutan manyetik alanlar aniden açıldığında, GüneÅŸ’in üst yüzeyindeki içeriÄŸin GüneÅŸ rüzgarı  şeklinde akmasına neden olan koronal delikler meydana geliyor. Koronal delikler, çevredeki plazmadan daha soÄŸuk ve daha az yoÄŸun oldukları için koyu lekeler hâlinde görünüyor. NOAA’ya göre koronal deliklerden gelen radyasyon akımları normal GüneÅŸ rüzgârından çok daha hızlı ve genellikle Dünya’nın manyetik kalkanında jeomanyetik fırtınalara sebep oluyor.

GüneÅŸ’in üzerindeki koronal delik, 2 Aralık’ta GüneÅŸ’in ekvatorunun yakınında ÅŸekillendi ve 24 saat içinde yaklaşık 800.000 kilometre maksimum geniÅŸliÄŸe ulaÅŸtı. 4 Aralık’tan beri GüneÅŸ boÅŸluÄŸu doÄŸrudan Dünya’ya bakıyor. Uzmanlar, baÅŸlangıçta bu son deliÄŸin orta ÅŸiddette (G2) bir jeomanyetik fırtınayı tetikleyebileceÄŸini, bunun da önümüzdeki birkaç gün boyunca radyo kesintilerini ve güçlü kutup ışıklarını tetikleyebileceÄŸini öngörüyor. Ancak GüneÅŸ rüzgârı beklenenden daha az yoÄŸun olduÄŸundan ortaya çıkan fırtına ÅŸu ana kadar çok zayıf (G1) oldu. 

DeliÄŸin GüneÅŸ’te ne kadar süre kalacağı belli deÄŸil. Ancak NOAA’ya göre önceki koronal delikler, tek bir GüneÅŸ dönüşünden (27 gün) daha uzun süre dayanmıştı. Bunula birlikte delik, yakında Dünya’dan uzaklaÅŸacak. GüneÅŸ, yaklaşık 11 yıllık GüneÅŸ döngüsünde, GüneÅŸ maksimumu olarak bilinen patlayıcı zirveye yaklaşırken, GüneÅŸ aktivitesi tüm yıl boyunca arttı. Ancak garip bir ÅŸekilde, devasa yeni koronal deliÄŸin GüneÅŸ aktivitesindeki bu artışın bir parçası olması beklenmiyor.  

NOAA’ya göre koronal delikler, GüneÅŸ döngüsünün herhangi bir noktasında meydana gelebilir. Ancak aslında bunlar solar minimum sırasında daha yaygın olarak görünüyor. Solar maksimum sırasında ortaya çıktıklarında, normalde ekvatora yakın deÄŸil, GüneÅŸ’in kutuplarına yakın konumda bulunuyor. Bu nedenle, GüneÅŸ maksimumuna bu kadar yaklaÅŸtığımızda ekvatorun yakınında böylesine büyük bir deliÄŸin nasıl açıldığı bilinmiyor.

18 Kasım’da, en az beÅŸ farklı GüneÅŸ lekesi grubundan oluÅŸan devasa bir “GüneÅŸ lekesi takımadası” GüneÅŸ’in yakın tarafında ortaya çıktı ve o zamandan bu yana uzaya düzinelerce güneÅŸ fırtınası fırlattı. 25 Kasım’da, GüneÅŸ’in ekvatoruna yakın bir ateÅŸ kanyonu patlaması, daha sonra Dünya’ya çarparak nadir turuncu auroraları tetikleyen, hızlı hareket eden mıknatıslanmış plazma bulutu olan koronal kütle atılımını (CME) serbest bıraktı. 28 Kasım’da, GüneÅŸ’ten fırlayan neredeyse X sınıfı bir GüneÅŸ patlaması, Dünya’ya çarpan yamyam bir CME’yi doÄŸurdu ve hafta sonu boyunca alçak enlemli auroralarla aydınlatan jeomanyetik bir fırtınayı tetikledi. 

Güneş enerjisi aktivitesinde son zamanlarda görülen artış, muhtemelen Güneş enerjisi maksimumunun eşiğinde olduğumuzun bir işareti. Ekim ayında bilim insanları, Güneş döngüsü tahminlerini revize etti ve şimdi patlayıcı zirvenin 2024 başlarında başlayabileceğini tahmin ediyor.

Derleyen: Fatma Ebrar Tuncel