Çinli Uzay Girişimi Yeni Roketini Kazayla Fırlattı

• Space Pioneer, beklenmeyen fırlatmanın sebebinin “yapısal bir arıza” olduÄŸunu söyledi.
• 2019’da kurulan yarı özel bir ÅŸirket için bunun ne kadar büyük bir aksilik olacağı belirsiz.

Çin’in en umut vadeden uzay giriÅŸimlerinden biri olan Space Pioneer, geçen hafta sonu Gongyi kenti yakınlarında Tianlong-3 roketinin ilk aÅŸamasını test ederken ciddi bir anormallik yaÅŸadı.

Roket, motorları ateÅŸlenirken bir aracın bir test standına kelepçelendiÄŸi sahnenin statik ateÅŸ testinden geçiyordu, bu sırada güçlendirici serbest kaldı. Şirketten yapılan bir açıklamaya göre , roket yeterince kelepçelenmemiÅŸ ve “yapısal bir arıza” nedeniyle test standından fırlatılmıştı.

Kazara fırlatışın videosu, roketin test sahasından 1,5 kilometre uzaklıktaki bir dağa çarpmadan önce gökyüzüne birkaç yüz metre yükseldiğini gösteriyor. https://x.com/i/status/1807334917031825869

Space Pioneer’dan yapılan açıklamada, testten önce güvenlik önlemleri uygulandığını ve kaza sonucu herhangi bir can kaybının olmadığını söyleyerek olayı önemsizleÅŸtirmeye çalıştı. Åžirket, “Test sahası Gongyi kentsel alanından çok uzakta” dedi.

Fakat doÄŸru deÄŸil. DoÄŸu Çin’deki Henan eyaletinde, Sarı Nehir kıyısında bulunan Gongyi’nin nüfusu yaklaşık 800.000 ve test standı ÅŸehrin merkezine sadece yaklaşık 5 kilometre uzaklıkta ayrıca daha küçük bir köye bir kilometreden daha az uzaklıkta.

Bu tür kazalar fırlatma endüstrisinde nadirdir ancak benzeri görülmemiÅŸ deÄŸildir. Tipik olarak, statik bir ateÅŸleme testi sırasında, bir araçtaki itici kütle, güçlü kelepçelerle birleÅŸerek bir roketi aÅŸağıda tutar. Ancak, 1952’de bir ABD Viking roketi, New Mexico’daki White Sands Füze Sahası’ndaki demirlemelerinden kopmuÅŸtu. Fırlatma sahasının 6 kilometre aÅŸağısına can kaybı olmadan düşmüştü.

Ne Kadar Büyük Bir Gerileme?

2019’da kurulan yarı özel bir ÅŸirket olan Space Pioneer için bunun ne kadar büyük bir aksilik olacağı belirsiz. Bir yıldan biraz daha uzun bir süre önce Space Pioneer, sıvı yakıtlı bir roketle yörüngeye ulaÅŸan ilk Çin ÅŸirketi oldu. Bunu, küçük Tianlong-2 roketinin ilk denemesinde etkileyici bir ÅŸekilde baÅŸardı. Bu kayda deÄŸer bir baÅŸarıydı, ancak roketin motorları özel ÅŸirket yerine Çin devleti tarafından iÅŸletilen bir ÅŸirket olan Academy of Aerospace Liquid Propulsion Technology tarafından saÄŸlandı.

Space Pioneer, daha büyük Tianlong-3 roketi için TH-12 olarak bilinen kendi kerosen yakıtlı motorlarını ürettiğini söylüyor. Bu motorlardan dokuzu, 17 tonluk bir itme gücüne sahip olması amaçlanan Tianlong-3 roketini alçak Dünya yörüngesine taşıyacak. Roketin tasarımı ve ilk aşamasının planlanan yeniden kullanımı, ABD merkezli SpaceX tarafından geliştirilen Falcon 9 roketini taklit ediyor.

Space Pioneer, aracı bu yaz sonu veya sonbaharda ilk fırlatışı için hazırlıyordu ve birinci aÅŸama statik ateÅŸleme testleri, bir roketin kalkıştan önceki son test aÅŸamasının göstergesidir. Åžirketin açıklaması, fırlatma giriÅŸimi için yeni bir zaman çizelgesi belirlemedi ancak hata analizini “mümkün olan en kısa sürede” tamamlayacağını söyledi.

Çin, Amerika BirleÅŸik Devletleri’nden sonra dünyanın en canlı ticari uzay endüstrisine sahip. Yaklaşık on yıl önce, ülkenin liderliÄŸi, SpaceX ve diÄŸer ABD ÅŸirketlerinin ticari baÅŸarısını taklit etmeye çalışarak, özel fon toplayan ÅŸirketlerle devlete ait teknolojiyi paylaÅŸmaya karar verdi.

Günümüzde roket, uydu ve diğer uzay uçuşu ürünleri geliştiren düzinelerce Çinli firma bulunmaktadır. Space Pioneer, beş yıl önce kurulduğundan bu yana 400 milyon dolardan fazla para toplayarak en umut vadedenler arasında yer almıştır.

Derleyen: Enis Yabar