Bilim dünyasını sarsan yeni bir araştırma, kambur balinaların şarkılarının insan diliyle aynı istatistiksel yapıya sahip olduğunu ortaya çıkardı! Daha önce yalnızca insanlara özgü olduğu düşünülen bu dil yapısının, okyanusların derinliklerinde yankılanan balina şarkılarında da bulunduğu belirlendi.
Detaylar haberimizde…

Balinaların Şarkılarında Kullanılan Yöntem Nedir?
Balina Şarkıları Dil Benzeri Bir Yapıya Sahip
Dil, uzun zamandır insanlara özgü bir özellik olarak kabul edilmiştir ve onu diğer tüm türlerin iletişiminden ayıran belirli özelliklere sahip olduğu düşünülmüştür. Ancak Science dergisinde yayımlanan araştırma, kambur balinaların şarkılarında insan dilinin ayırt edici istatistiksel yapısını barındırdığını ortaya koyuyor.
Kambur balinaların şarkıları, sosyal öğrenme yoluyla aktarılan karmaşık bir davranışın çarpıcı bir örneğidir. Ancak şimdiye kadar, bu şarkıların dil benzeri bir yapıya sahip olduğuna dair güçlü kanıtlar bulunmuyordu. İnsan dili, belirli bir tekrar frekansı modelini izleyen tekrar eden parçalar içerir. İnsanlarda bu özellikler, öğrenmeyi kolaylaştırabilir ve dilin nesiller boyunca aktarılmasını sağlayabilir.
Bu çalışma, bebeklerin konuşmada kelimeleri nasıl keşfettiğine dair yöntemleri kambur balinaların şarkılarını incelemek için kullanarak yeni bir bakış açısı sunuyor. Araştırmacılar, tüm insan dillerinde bulunan aynı istatistiksel yapıları balina şarkılarında da keşfetti.
Bu çalışma, dilbilimciler, gelişim bilimcileri, deniz biyologları ve davranış ekolojistlerinin iş birliğiyle gerçekleştirildi. Araştırmaya, Kudüs İbrani Üniversitesi’nden Prof. Inbal Arnon, St Andrews Üniversitesi’nden Dr. Ellen Garland, Edinburgh Üniversitesi’nden Prof. Simon Kirby, IRD Yeni Kaledonya’dan Dr. Claire Garrigue, Griffith Üniversitesi’nden Dr. Jenny Allen ve Auckland Üniversitesi’nden Dr. Emma Carroll katıldı.
Kambur balinaların şarkıları, insan dışındaki bir hayvanın sosyal öğrenmeyle edindiği kültürel aktarımın en çarpıcı örneklerinden biridir. Balina şarkıları sistematik bir yapıya sahiptir, ancak bugüne kadar bu yapının insan diliyle benzerlik taşıdığına dair net bir kanıt yoktu. İnsan dışındaki türlerin iletişimini araştırırken en büyük zorluklardan biri, sistemin hangi bileşenlerinin önemli olduğunu belirlemektir. Araştırmacılar, bebeklerin konuşmada kelimeleri nasıl keşfettiğine dair yöntemlerden faydalanarak sekiz yıl boyunca Yeni Kaledonya’da toplanan kambur balina şarkısı verilerini analiz etti. Sonuçlar, balina şarkılarının tüm bilinen insan dillerinde bulunan aynı temel istatistiksel özellikleri taşıdığını gösterdi.

Dil Evrimi ve Hayvan İletişimi Açısından Çıkarımlar
Araştırmacılar, daha önce hiçbir insan dışı hayvanda tespit edilmemiş, belirli bir eğilim gösteren tekrar eden parçalar keşfettiler. Bu çalışma, kültürel aktarım yoluyla iletişim sistemlerini şekillendiren öğrenmenin ve aktarım süreçlerinin önemine işaret ediyor. Daha önce insanlara özgü olduğu düşünülen dilin temel unsurlarının, evrimsel olarak uzak türler arasında paylaşılıyor olabileceğini öne sürüyor.
St Andrews Üniversitesi’nden Dr. Ellen Garland şunları söyledi:
“Balina şarkılarında gizli dil benzeri bir yapı keşfetmek beklenmedik bir sonuçtu, ancak bu kültürel davranışın hayvanlar aleminde karmaşık iletişimin evrimine dair önemli ipuçları sunduğunu güçlü bir şekilde gösteriyor.”
“Balina şarkıları bir dil değil; anlam taşıyan bir sözdizimine sahip değiller. Daha çok insan müziğini andırıyor olabilir, çünkü o da benzer istatistiksel yapılar içeriyor ancak dile özgü ifade gücünden yoksun.”
“Bebeklerin konuşmayı öğrenirken kullandıkları yöntemlerle tespit ettiğimiz birimlerin, balinaların kendileri için anlamlı olup olmadığı ise hâlâ açık bir soru.”

Kudüs İbrani Üniversitesi’nden Prof. Inbal Arnon:
“Bebeklerin dili nasıl öğrendiğine dair içgörüler ve yöntemleri kullanarak, balina şarkılarında daha önce tespit edilmemiş bir yapı keşfettik.”
“Bu çalışma, öğrenme ve kültürel aktarımın iletişim sistemlerinin yapısını nasıl şekillendirdiğini gösteriyor: Karmaşık ardışık davranışların kültürel olarak aktarıldığı her yerde benzer istatistiksel yapılar bulabiliriz.”
“Kambur balinaların, tıpkı insan bebekleri gibi, şarkılarındaki ses ögeleri arasındaki geçiş olasılıklarını takip ederek ve bu olasılıklardaki düşüşleri bir segmentasyon ipucu olarak kullanarak şarkılarını öğrenebileceği olasılığını gündeme getiriyor.”
Edinburgh Üniversitesi’nden Prof. Simon Kirby:
“Bu bulgular, dilin evrimini anlamamız için yalnızca en yakın primat akrabalarımıza değil, doğada başka yerlerde görülen benzer evrimsel süreçlere de bakmamız gerektiğini gösteriyor.”
“Dilin anlam ile nasıl ifade edildiğine odaklanmanın ötesinde, dilin nasıl öğrenildiği ve nesiller boyunca kültürel olarak nasıl aktarıldığını da incelemeliyiz.”
“Bu bulgular, insan dilinin benzersizliği hakkındaki uzun süredir kabul edilen varsayımları sarsarak, evrimsel olarak uzak türler arasında derin ortak noktaları ortaya çıkarıyor.”
Referans:
“Whale song shows language-like statistical structure” by Inbal Arnon, Simon Kirby, Jenny A. Allen, Claire Garrigue, Emma L. Carroll and Ellen C. Garland, 6 February 2025, Science.
DOI: 10.1126/science.adq7055
Derleyen: Eda Azap Öztemel