Gothenburg Üniversitesi V-Dem Enstitüsü’nün raporuna göre, otokratikleşme eğilimi son 25 yıldır devam ediyor ve ifade özgürlüğü dünya genelinde ciddi şekilde kısıtlanıyor.
Detaylar haberimizde…
Gothenburg Üniversitesi V-Dem Enstitüsü’nün yayımladığı rapora göre, dünya genelinde demokrasi gerilemesi son 25 yıldır devam ediyor ve otokratikleşen ülke sayısı giderek artıyor. Bu durum, özellikle ifade özgürlüğü alanında ciddi kısıtlamalara yol açıyor.
Otokratikleşen Ülke Sayısı Artıyor
2024 yılında otokratikleşen ülke sayısı 45’e yükseldi. Bu sayı, 20 yıl önce sadece 12 idi. Arjantin, Hindistan, Endonezya ve Meksika gibi bölgesel güçler de bu eğilime dahil oluyor.
- V-Dem Enstitüsü Direktörü Profesör Staffan I. Lindberg, “Batı Avrupa ve Kuzey Amerika da bağışıklık kazanmış değil. Son yıllarda birçok ülkede kademeli de olsa sürekli düşüşler yaşanıyor” dedi.
İfade Özgürlüğü Ciddi Şekilde Etkileniyor
V-Dem’in ölçtüğü en çok gerileyen göstergeler arasında ifade özgürlüğü ile ilgili olanlar başı çekiyor. Bunlar arasında medya özgürlüğü, gazetecilere yönelik taciz ve tartışma özgürlüğü gibi unsurlar yer alıyor. 2024 yılında ifade özgürlüğü 44 ülkede kötüleşiyor.
- Lindberg, “Otokratikleşme sırasında ilk saldırıya uğrayan genellikle ifade özgürlüğüdür. Veriler, hükümetlerin medyayı sansürleme çabalarının 45 otokratikleşen ülkede demokrasiye karşı tercih edilen silah olduğunu gösteriyor. Buna ek olarak, otokratikleşen ülkelerin yarısı kamuoyunu şekillendirmek için hükümet dezenformasyonunu artan bir şekilde kullanıyor” dedi.
Siyasi Kutuplaşma Artıyor
Dünya genelinde ülkelerin dörtte birinde siyasi kutuplaşma artıyor. Artan siyasi kutuplaşmadan etkilenen ülkelerin yarısından fazlası demokrasiler.
Olumlu Gelişmeler de Var
Demokrasi seviyeleri 19 ülkede yükseliyor. Bu ülkelerden 12’si otokrasi olarak başladı ve dokuzu demokrasiye geçiş yaptı. Rapor, otokratikleşmenin durdurulabileceğini ve tersine çevrilebileceğini de ortaya koyuyor. Brezilya ve Polonya da dahil olmak üzere on ülkede bu durum yaşanıyor.
- Raporda, demokrasi seviyelerini iyileştiren ülkeler arasında Ekvador, Polonya ve Sri Lanka yer alıyor. Ekvador, demokratik bir dönüşüm gerçekleştiren ve devam eden bir otokratikleşme sürecini tersine çeviren ülkelerden biri.
Demokrasi İzleme Listesi
Rapor, yakın gelecekte demokrasiyi iyileştirme veya geriletme yönünde erken belirtiler gösteren ülkelerin yer aldığı bir izleme listesi sunuyor. Gerileme belirtileri gösteren yedi ülke arasında Slovakya, Slovenya ve Kıbrıs bulunuyor.
- Lindberg, “ABD, Başkan Trump yönetiminde demokrasiden uzaklaşmaya doğru ilerliyor gibi görünüyor. Bunun dünya çapında yankıları büyük olacak” dedi.
Rapor Hakkında
V-Dem Enstitüsü Hakkında
V-Dem, 1789’dan 2024’e kadar 202 ülke için 31 milyondan fazla veri noktasıyla demokrasi üzerine en büyük küresel veri setini üretiyor. 4.200’den fazla bilim insanı ve ülke uzmanının katılımıyla V-Dem, demokrasinin yüzlerce farklı özelliğini ölçüyor.
V-Dem Enstitüsü, İsveç’teki Gothenburg Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü tarafından barındırılıyor.
V-Dem Enstitüsü’nün raporu, dünya genelinde demokrasinin gerilediği ve ifade özgürlüğünün ciddi şekilde kısıtlandığına dair endişe verici bir tablo çiziyor. Rapor, otokratikleşme eğiliminin durdurulabileceğini ve tersine çevrilebileceğini de gösteriyor, ancak bu süreçte dikkatli olunması gerektiğine işaret ediyor.
Derleyen: Berk Katık
