Bilim insanları, insan mide hücrelerini artan kan şekeri seviyelerine yanıt olarak insülin salgılayan dokulara dönüştürdüler. ABD’deki Weill Cornell Medicine’dan araştırmacılar tarafından yürütülen deney, mide insülin salgılayan (GINS) hücrelerin farelerde diyabeti tersine çevirdiğini ortaya çıkardı.
Pankreas beta hücreleri normalde kandaki yüksek şeker seviyelerine yanıt olarak insülin hormonunu salgılarlar. Diyabetli kişilerde ise bu dokular hasar görür veya ölür. Bu da hücrelerin glikozu yakıt olarak hücrelere taşıma yetilerini tehlikeye atar.
GINS hücreleri beta hücreleri kadar olmasa da işlevlerini taklit edebilirler. Bağırsak, diğer birçok hücre tipine dönüşebilen ve hızla çoğalabilen çok sayıda kök hücreye sahip. Umut vaat eden olay ise, diyabetlilerin kendi bağırsak kök hücrelerinin GINS hücrelerine dönüştürülmesi ve reddedilme riskinin sınırlandırılması olarak görülüyor.
New York’taki Weill Cornell Medicine’da rejeneratif tıp profesörü olan Joe Zhou, “Mide kendi hormonunu salgılayan hücreler üretir. Gelişimin embriyonik aşamasında mide hücreleri ve pankreas hücreleri birbirine bitişik olduğundan mide kök hücrelerinin bu kadar kolay bir şekilde beta-benzeri insüline dönüştürülebilmesi bizim açımızdan tamamen şaşırtıcı olmadı.” diyor.
Bilim insanları, uzun yıllardır böyle bir şeyin çalışmasını sağlamaya çalışıyorlardı. Bu araştırmada ekip, GINS hücrelerine dönüşümü tetiklemek için hücrelerde gen ekspresyonunu kontrol eden üç spesifik proteini belirli bir sırayla aktive etti.
Raporlarında, “Gastrik insülin salgılayan (GINS) organoidler, indüksiyondan 10 gün sonra glikoz tepkisi sergiledi. Onları takip ettiğimiz sürece (6 ay), insan insülini salgıladılar ve farelerde diyabeti tersine çevirdiğimiz sürece transplantasyondan sonra stabil kaldılar.” yazarak bu işlemin uzun süre yarar sağlayabileceğini belirttiler.
İnsülin hormonu, kan şekerinin düzenlenmesinde çok önemli. Yeterli seviyeler olmadan çeşitli sağlık komplikasyonları riskiyle karşı karşıya kalırız. Dünya çapında milyonlarca insan diyabetle yaşıyor ve çoğunlukla glikoz seviyelerini kontrol altında tutmaya yardımcı olmak için insülin enjeksiyonları kullanıyor.
Bu yaklaşım için henüz çok erken, ancak vücudun insülin seviyelerini tekrar daha doğal bir şekilde yönetmesini sağlayacak. Araştırmacılar, insan ve fare mide dokusu arasındaki gelecekteki çalışmalarda ele alınması gereken birkaç farklılığa dikkat çekerken, GINS hücrelerinin de bağışıklık sistemi saldırılarına karşı daha az savunmasız hale getirilmesi gerekiyor.
Yine de ilk işaretler umut verici. Araştırma, bilim insanlarının diyabetle mücadele etmek için diyet iyileştirmeleri ve insülinin vücuda iletilme şeklini değiştirmek de dahil olmak üzere bir dizi yola katkıda bulunuyor.
Derleyen: Ceren Korkmaz
