- Nehirler, okyanuslara göre daha hızlı ısınıyor ve oksijen kaybediyor.
- Yapay zekâ ve derin öğrenme yaklaşımları kullanılan araştırma, yaklaşık 800 nehrin yüzde 87’sinde ısınma, yüzde 70’inde ise oksijen kaybı yaşandığını gösteriyor.
Nature Climate Change dergisinde yayımlanan, Penn State liderliğindeki bir araştırmaya göre nehirler; okyanuslara göre daha hızlı ısınıyor ve oksijen kaybediyor. Araştırma, yaklaşık 800 nehrin yüzde 87’sinde ısınma, yüzde 70’inde ise oksijen kaybı yaşandığını gösteriyor.
Çalışma aynı zamanda, önümüzdeki 70 yıl içinde, özellikle Amerika’nın güneyindeki nehirlerde yaşayan belirli balık türleri için bu sonuçların “akut ölüme neden olabileceğini” öngörüyor.
Penn State Üniversitesi İnşaat ve Çevre Mühendisliği Profesörü ve makalenin ilgili yazarı Li Li, “Bu bir uyandırma çağrısı. Isınan iklimin okyanuslarda ısınmaya ve oksijen kaybına yol açtığını biliyoruz. Ancak bunun akan, sığ nehirlerde de olmasını beklemiyorduk. Bu, nehirlerdeki sıcaklık değişimi ve oksijensizleşme oranlarına kapsamlı bir bakış sunan ilk çalışma.” dedi.
Uluslararası araştırma ekibi, ABD ve Orta Avrupa’daki yaklaşık 800 nehirden elde edilen tarihsel olarak az miktardaki su kalitesi verilerini yeniden yapılandırmak için yapay zekâ ve derin öğrenme yaklaşımlarını kullandı. Nehirlerin okyanuslardan daha hızlı ısındığı ve oksijensiz kaldığı, bunun da sudaki yaşam ile insanların yaşamı üzerinde ciddi etkilerinin olabileceği bulundu.
Analizlerini yürütmek için araştırmacılar, ABD’deki 580 nehir ve Orta Avrupa’daki 216 nehir için yıllık yağış oranlarından toprak türüne ve güneş ışığına kadar uzanan çeşitli veriler üzerinde bir bilgisayar modeli eğitti. Model, nehirlerin %87’sinin son kırk yılda ısındığını ve %70’inin oksijen kaybettiğini ortaya çıkardı.
Çalışma, kentsel nehirlerin en hızlı ısınmayı gösterdiğini, tarım nehirlerinin ise en yavaş ısınmayı ancak en hızlı oksijensizleşmeyi yaşadığını ortaya çıkardı.
Ayrıca model, gelecekteki oranları tahmin etmek için de kullanıldı ve incelenen tüm nehirlerde gelecekteki oksijensizleşme oranlarının geçmişteki oranlardan 1,6 ila 2,5 kat daha yüksek olduğu tespit edildi.
Model, önümüzdeki 70 yıl içinde belirli balık türlerinin uzun süreli düşük oksijen seviyeleri nedeniyle tamamen yok olabileceğini öngörüyor ve Li, bu durumun su çeşitliliğini önemli ölçüde tehdit edeceğini söylüyor.
Derleyen: Tuğba Akkesen
