Goldman Sachs analistlerinin raporuna göre Avrupa ve Amerika’daki işlerin üçte ikisi yapay zekâ otomasyonu nedeniyle değişecek ve mevcut tüm işlerin dörtte biri yapay zekâ tarafından devralınacak.
Yapay zekânın ChatGPT’si birçok kişinin favorisi olsa da temelde yavaş, hatalı, sık sık bir şeyler uyduran ve cevapların ortasında kesilen bir sohbet botu. Ne var ki çoğu insan kadar iyi ya da çoğu insandan daha iyi iletişim kuruyor ve kod yazıyor. Her ikisini de birçok farklı dilde yapıyor ve zaman zaman olağanüstü bir içgörü ve yaratıcılık gösteriyor. Dünyanın daha önce hiç görmediği bir hızda öğreniyor ve hiç kimsenin ona nasıl yapılacağını özel olarak öğretmediği bir dizi görevi şimdiden yapabiliyor. Dahası, bu görevleri bir insanın yapabileceği süreden çok daha kısa bir sürede ve neredeyse hiçbir ücret almadan yapabiliyor.
Bu, önümüzdeki aylarda ve yıllarda piyasaya sürülecek olan ve her biri daha akıllı, daha hızlı, daha yetenekli ve hayatlarımızla ve cihazlarımızla daha entegre hâle gelen yapay zekâ sistemlerinin gelgit dalgasının uğursuz bir ön izlemesi aslında. Yapay zekâ furyasını hızını düşürdükten sonra GPT-4’ün bir “her şey makinesi” olarak şaşırtıcı yetenekleri, bir ya da iki yıl içinde neredeyse hepimizin gözüne inanılmaz derecede kaba görünecek.
Yapay zekâ devralıyor
Hepimiz yapay zekâ otomasyonunun ucunun günün sonunda mesleklere dokunacağını biliyorduk. Biliyorduk bilmesine ama çoğumuz iletişim ve yaratıcılık içeren işlerin ilk darbe alacaklar arasında olacağını asla tahmin edemezdik. Bugün, Midjourney her tarzda yüzlerce seçeneği ücretsiz olarak ve inanılmaz hızlı geri dönüşle sunabiliyorken, bir tasarım şirketine iş logosu bulması için para ödemeyi tercih edenlerin sayısı git gide azalıyor.
Örneğin bundan birkaç gün önce bir yazarın büyük bir şirketi yöneten bir arkadaşı, hafta sonu GPT-4 ile uğraştığını ve kendi sektörü için özel olarak tasarlanmış, bilimsel doğruluğu olmayan bir kişilik tipi testi geliştirdiğini söyledi. Belirli kişilik tipleri için yönetim planlarının yanı sıra insanların kendi tiplerini ve diğer tiplerle en iyi nasıl çalışacaklarını anlamalarına yardımcı olacak el kitapları tasarlattı. Çalışanları çoktan seçmeli sorularla test edecek, ardından onları değerlendirecek ve gruplarını atayacak bir web sitesi hazırlattı. Aşağı yukarı sıfır maliyetle yaklaşık yarım saat içinde kullanmaktan mutluluk duyacağı bir şey oluşturdu. Bugün neredeyse tüm şirketler bu tür bir IP etrafında kurulu. Sektörde meydana gelen değişimin idrakı gün geçtikçe zorlaşıyor.
Goldman Sachs raporu, bu sismik değişimin ekonomik büyüme için ne anlama gelebileceğine dair bazı tahminlerde bulunma çabasıyla ortaya çıktı. Mevcut şartlarda bu kadar çılgınca dönüştürücü, bu kadar az anlaşılmış ve gelişmesi bu kadar korkutucu derecede hızlı bir teknolojiye bakarken ellerinden gelenin en iyisini yapmışlar gibi görünüyor.
Raporda, “Üretken yapay zekâ vaat edilen yeteneklerini yerine getirirse, iş gücü piyasası önemli bir bozulmayla karşı karşıya kalabilir. Hem ABD hem de Avrupa’daki meslekî görevlere ilişkin verileri kullanarak mevcut işlerin yaklaşık üçte ikisinin bir dereceye kadar yapay zekâ otomasyonuna maruz kaldığını ve üretken yapay zekânın mevcut işlerin dörtte birini ikame edebileceğini buluyoruz. Tahminlerimizi yaparken küresel olmak, üretken yapay zekânın 300 milyon tam zamanlı işe eş değer işi otomasyona maruz bırakabileceğini göstermektedir.” ifadelerine yer verildi.
Diğer yandan, bu alanda yeni iş kategorilerinin ortaya çıkması ve düşük iş gücü maliyeti ile daha yüksek üretkenlik sağlanmasının “ekonomik büyümeyi önemli ölçüde artıran bir üretkenlik patlaması olasılığını artıracağı” da söylendi. Goldman bu konuda son derece tutucu bir tahminde bulundu: “Yapay zekâ, yaygın olarak benimsenmesinin ardından 10 yıllık bir süre içinde ABD’nin yıllık iş gücü verimliliği artışını 1,5 puanın biraz altında artırabilir.”
Ekip, yapay zekânın daha zor işleri yapabildiğini kanıtlaması halinde bu rakamın çok daha büyük olabileceğini kabul ediyor: “Yapay zekâ sonunda yıllık küresel GSYH’yi(Gayrisafi Yurt İçi Hasıla) %7 oranında artırabilir.”
Tüm küresel GSYH’nin %7’si pekâlâ etkileyici bir para miktarı. Ama iş bunula bitmiyor. Bu planda hepimiz, yakında bir kutunun içindeki neredeyse sınırsız köle filosuna benzer bir şeye erişebileceğiz ve bu filo, görevleri hemen hemen bizim ona söyleyebileceğimiz kadar hızlı bir şekilde yerine getirebilecek. “Gereksiz” meşguliyetlerimiz azalacak, bize hayata geçirmesi imkansız gibi gelen birçok büyük fikrin hayata geçirilmesi neredeyse hiç zaman ya da çaba gerektirmeden mümkün olacak. Bu açıdan bakıldığında %7 komik derecede düşük görünse de sıfır çabayla gerçekleştirmenin çıktı ürünlerin fiyatını da neredeyse sıfıra düşüreceğini belirtmek gerek.
Goldman, en azından şu anda teknoloji hakkında anladıklarımız göz önüne alındığında, hangi işlerin en çok etkileneceği konusunda da bir çalışma yaptı. Bu kısım, özellikle bu haberi okurken çocukları okulda alan okurlarımız için ilginç bir okuma olacak.
Yapay zekâ köklü değişiklikler yapıyor
Rapor, “özellikle İdari (%46) ve Hukuk (%44) mesleklerinde yüksek, İnşaat (%6) ve Bakım (%4) gibi fiziksel gücün ön planda olduğu mesleklerde ise düşük maruziyet” öngörüyor. Rapora göre bu etkiler, gelişmekte olan pazarlara kıyasla gelişmiş ülkelerde daha fazla hissedilecek. Çünkü bu ülkeler el emeğine çok daha fazla güveniyor ve bu ülkeler için uygun fiyatlı “genel kullanım amaçlı robotların” hâlâ oldukça uzakta olduğu görülüyor.
Bu rapora göre işlerin en yüksek yüzdesinin yapay zekâ otomasyonundan aşağı yukarı tamamen etkilenmeyeceği kategoriler Bina ve Zemin Temizliği ve Bakımı (~%95), ardından Kurulum, Bakım ve Onarım (~%85), İnşaat ve Ekstraksiyon (~%75), Üretim (~%72), Taşımacılık ve Malzeme Taşıma (~%65) ve Gıda Hazırlama ve Servis (~%50).
Öte yandan, grafiğin sağ tarafında yer alan neredeyse herkes yapay zekânın iş akışlarında köklü değişiklikler yapmasını bekleyebilir. Buna Sağlık, Tarım, Yaratıcı Alanlar, Yönetim, Satış, Sosyal Hizmetler, Finans, Eğitim ve Bilgi İşlem çalışanları da dahil. Goldman yine de bu alanlarda çok fazla iş kaybı görmüyor.
Goldman, tüm işlerin neredeyse yarısının tehdit altında olması beklenen İdari ve Hukuki İşler’in ardından, toptan iş değiştirme riski en yüksek kategorilerin; işlerin yaklaşık %10’unun ortadan kalkmasının beklendiği Mimarlık ve Mühendislik, Yaşam, Fizik ve Sosyal Bilimler (~%8), Gıda Hazırlama ve Sunma (~%7), Üretim (~%7), İş ve Finansal Operasyonlar (~%4), Sanat, Tasarım, Eğlence, Spor ve Medya (~%3) olduğunu tahmin ediyor.
Genel olarak rapor, ABD çalışanlarının yaklaşık %7’sinin bir yapay zekâ tarafından işlerinden atılma deneyimi yaşayacağını ve bunların çoğunun “sadece biraz daha az üretken pozisyonlarda” yeni işler bulacağını öngörüyor.
Kabaca bakıldığında rapor, bizim konumumuzdan oldukça “masum” görünse de gelecek bir sonraki yapay zekâ dalgası, neredeyse tüm süreçleri bir çırpıda öğrenebilen ve tercih ettiğiniz dilde sıradan yazılı veya sözlü komutlara dayalı olarak karmaşık görevleri hızla edinilen uzmanlıkla yerine getirebilen uzman iletişimciler getirecek. Yaptıkları işi beğenmediğiniz taktirde şikayet etmeden anında değiştirecek ya da baştan yapacaklar. Bugün sektöre özgü modeller, halihazırda belirli işlerin üstesinden gelmek için özel olarak eğitiliyor ve geliştiriliyor.
Söz gelimi yakın geçmişte piyasaya sürülen GPT-4, halihazırda çok modlu özelliğini taşıyor. Görüntüleri, sesleri ve videoları yorumlama ve görülen ve duyulanlardan olağanüstü miktarda bilgi çıkarma konusunda göz dolduran bir performans sergilemeye başladı bile.
Diğer yandan insansı robotlar, yapay zekâya nazaran daha yavaş bir hızla olsa da gelişmeye devam ediyor. On yıl içinde, etrafta bazı çok amaçlı iş görevlerini yerine getirebilecek androidlerin olmayacağını düşünmek, ütopyada olmak gibi geliyor. Bunlar şimdiye kadarki en kötü şantiye çırakları olarak işe başlayarak izleyip öğrenecekler ve bilgilerini yığın olarak paylaşarak gelişecekler.
GPT-4, bir kafeteryanın fotoğrafına bakarak görme engelli bir kişiye tuvalete nereden gideceğini ya da boş masaların nerede olduğunu söyleyebiliyor. Etrafındaki dünyada fiziksel değişiklikler yapabilen bir robota yerleştirilen bu ilkel zekâ türünün bile çoğu fiziksel işte uzun süre mücadele edeceğine inanmak, biz insanlar için zaman zaman zorlayıcı olabiliyor.
Yapay zekânın, yerine getirdiği görevlerin çoğunluğunda insanlardan daha yetkin hale geldiği aşîkar. Ancak GPT’nin şaşırtıcı yükselişine bakıp insanların, yapay zekânın ve robotların bizi kopyalayamayacağı veya işleri daha iyi yapamayacağı kadar özel olduğu sonucuna varmak zor. Yakın gelecekte, uç durumların zaman içinde azalma eğilimine karşın yeni problemler ve uç durumlar üzerinde çalışmanın çok değerli olacağı düşünülüyor.
Bir yazar olarak günümün bir kısmını ayırdığım bu haberi elbette ChatGPT’ye birkaç dakikada yazdırabilirdim. Bu mesele günün sonunda birey olarak mesleğimize, etik değerlere bakış açımızla ve tercihlerimizle kesişiyor. Hâl böyleyken siz yapay zekâ müdahalesinden sonra mesleğinizin geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?
Derleyen: Hatice Bulut