İngiltere’de üç farklı kişiden alınan DNA ile oluşturulan ilk bebeğin, öncü bir tüp bebek (IVF) prosedürü kullanılarak dünyaya geldiği bildirildi.
Çocuk, “mitokondriyal bağış tedavisi (MDT)” olarak bilinen ve annenin yumurtalarından birinden DNA içeren çekirdeğin alınıp bu çekirdeğin, çekirdeği çıkarılmış ancak donörün sağlıklı mitokondriyal DNA’sını koruyan bir donör yumurtasına yerleştirilmesini içeren bir süreçle gelişti. Bu, annelerinin taşıdığı ve çocuklarına geçmesi muhtemel zararlı mutasyonlardan arınmış IVF embriyoları yaratmanın bir yolu.
Bizi biz yapan genetik bilgiye sahip olan sıradan DNA’nın aksine mitokondriyal DNA, hücreye güç sağlar ve bir pile benzetilir. Yumurtadaki mitokondride gerçekleşen mutasyonların anneden çocuğa aktarılmaması adına bu süreç, bir devrim niteliğinde.
Embriyolar biyolojik ebeveynlerden gelen sperm ve yumurta ile donörün yumurtasından gelen mitokondriyi birleştirdiğinden ortaya çıkan bebek, her zamanki gibi anne ve babadan gelen DNA’nın yanı sıra donörden gelen az miktarda genetik materyale (yaklaşık 37 gen) sahip.
Bu süreçte “üç ebeveynli bebek” ifadesi sıkça kullanılmakta ancak bebeklerdeki DNA’nın %99,8’inden fazlası anne ve babadan geldiği için pek çok bilim insanı bu terime karşı çıkıyor.
Birleşik Krallık, 2015 yılında bu prosedüre yeşil ışık yakmıştı ve düzenleyici bir kurum olan İnsan Döllenmesi ve Embriyoloji Kurumu (HFEA), şu anda kullanım taleplerini değerlendiriyor.
İlk İngiliz “üç ebeveynli çocuk”, HFEA’ya yapılan bir Bilgi Edinme Özgürlüğü talebi ile keşfedildi. Klinik, MDT’den sonra Birleşik Krallık’ta az sayıda bebeğin doğduğunu bildirdi. Klinikteki doktorlar, belirli bilgilerin hasta gizliliğini tehlikeye atabileceği endişesiyle MDT programındaki doğumların ayrıntılarını açıklamıyor.
İngiltere, MDT yoluyla doğan çocukların görüldüğü ilk ülke değil. 2016 yılında Meksika’da bu yöntemle bir çocuk dünyaya gelmişti. Çocuğun annesinde, gelişmekte olan sinir sistemini etkileyen ve mitokondriyal DNA ile aktarılan ölümcül bir hastalık olan Leigh sendromu vardı.
Birleşik Krallık’ta bu alandaki araştırmaların ön saflarında yer alan Newcastle Doğurganlık Merkezi’nin başkanı Profesör Alison Murdoch, doğumun “harika bir haber” olduğunu söyledi.
Derleyen: Görkem Süner
