- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) teşhisi konan yetişkinlerde demans görülme olasılığının, bu rahatsızlığı olmayan kişilere göre üç kat daha fazla olduğu gözlemlendi.
- DEHB, kişi üzerinde dikkat, hareket ve dürtü kontrolünü etkilemekte. Beynin nörolojik gelişimi dikkate alındığında, yaşamın ilerleyen dönemlerinde bilişsel gerilemeye karşı koruma yeteneğinin etkilenebileceği öne sürülüyor.
- DEHB tedavilerinde, kişiye ve yaşa göre değişmekle birlikte, genellikle ilaç ve davranış terapisinin bir kombinasyonu kullanılmakta.
17 yıl boyunca DEHB’si olan ve olmayan 109.218 yetişkinin incelenmesi üzerine DEHB’si olan kişilerde demans riskinin neredeyse üç kat daha fazla olduğu gözlemlendi.
İsrail ve ABD’deki kurumlardan araştırmacılar, DEHB tanısı olmayanların yüzde 7’sini kıyasladıklarında, DEHB’li katılımcıların yüzde 13,2’sinin çalışma süresince demans geliştirdiğini tespit etti.
Diğer potansiyel faktörler (kalp sorunları vb.) ve bunamanın gelişim hızını da dikkate alan bir risk oranı hesaplandıktan sonra, DEHB olanların bunama riskinin 2,77 kat daha fazla olduğu sonucuna varıldı.
Çalışma, bilim insanlarına bunamayı tetikleyebilecek nörolojik mekanizmalar hakkında yeni bilgiler sunmanın yanı sıra, önlem alınabilmesi için daha fazla risk altında olabilecek kişilerin belirlenmesine de yardımcı oluyor.
Rutgers Üniversitesinden nörolog Michal Schnaider Beeri, “DEHB’li yetişkinlerin bunama açısından daha yüksek risk altında olup olmadıklarını, ilaçların ve yaşam tarzındaki değişikliklerin riskleri etkileyip etkilemediğini belirleyen bu araştırmanın nihai sonuçları, bakıcıları ve klinisyenleri daha iyi bilgilendirebilmek için kullanılabilir.” diyor.
ABD’deki yetişkinlerin yüzde 3’ünden fazlası DEHB teşhisine sahip. DEHB kişi üzerinde dikkat, hareket ve dürtü kontrolünü etkilemekte ve araştırmacılar, beynin nörolojik gelişimini dikkate aldıklarında yaşamın ilerleyen dönemlerinde bilişsel gerilemeye karşı koruma yeteneğinin etkilenebileceğini öne sürmekteler.
Veriler, DEHB’nin doğrudan bunamaya neden olduğunu göstermeye yetmese de bu durumla bir tür ilgisi olduğuna dair güçlü ipuçları vermekte. Sonuç olarak, yetişkinleri yaşlanma dönemleri boyunca nörolojik bozukluğun belirtileri açısından izlemek önemli.
İsrail’deki Hayfa Üniversitesi Halk Sağlığı Okulundan halk sağlığı bilimcisi Stephen Levine, “Yaşlılıkta dikkat eksikliği ve hiperaktivite belirtileri göz ardı edilmemeli ve doktorlarla görüşülmeli.” diyor.
DEHB tedavileri kişiye ve yaşına göre değişmekle birlikte, genellikle ilaç ve davranış terapisinin bir kombinasyonu kullanılmakta. DEHB olan ve aynı zamanda psikostimülan kullananların, yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde demans geliştirme riskinin daha yüksek olduğu, istatistiksel olarak araştırmada yer almadı.
Bu durum, DEHB tedavisinde yapılacak bazı değişikliklerin bunama riskini azaltabileceğini düşündürmekte, ancak kesin bir sonuca varmak için çeşitli örnekler üzerinde daha ayrıntılı araştırmalar yapılması gerekecek.
Araştırma JAMA Network Open‘da yayımlandı.
Derleyen: Burçin Bağatur
