- Wolverhampton Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, var olan en eski şakanın Antik Sümer’de yazılmış 4.000 yıllık bir şaka olduğunu ortaya çıkardı.
- Bilim insanları, kaba mizahın tarih öncesinden beri komedinin bir parçası olduğunu söylüyor.
Mizah, ister entelektüel ister düpedüz kaba olsun dünya çapında ve zaman boyunca hemen hemen her insan toplumunun önemli bir parçası gibi görünüyor. Peki, bir şakayı komik yapan şey nedir? Ve neden insanları güldürmeye çalışıyoruz?
Araştırmacılar, var olan en eski kayıtlı 8 şakayı ortaya çıkardıktan sonra bu soruları yanıtlama yolunda önemli bir adım attılar.
Berberlerle İlgili Eski Bir Şaka, MS 300-400
Bu şaka, dünyanın hayatta kalan en eski şaka kitabının, dördüncü yüzyıldan kalma bir metin olan ve kahkaha sever anlamına gelen“Philogelos”, sayfalarından geliyor.
Metin, Antik Yunan komedyenleri ve yazarları Hierocles ile Philagrius’a atfedilmiş.
“Saray berberi saçının nasıl kesilmesini istediği sorulduğunda kral şu cevabı verdi: Sessizlik içinde.”
Klasik Bir Eşek Şakası, Antik Yunan, MS 300-400
Philogelos’un bir diğer şakası, Antik Yunanlıların en sevdiği komedi konusunu ele alıyor.
Yazıda, “Eşeğine yemek yememeyi öğretmek isteyen bir bilgiç ona yiyecek vermedi.” yazıyor.
“Eşek açlıktan öldüğünde şöyle dedi: ‘Büyük bir kayıp yaşadım! Tam yemek yememeyi öğrendiği sırada öldü.'”
Zeka Oyunu, Antik Yunan, MÖ 429
Yunan oyun yazarı Sofokles’in bir oyunu olan Oedipus Tyrannus’tan biraz daha entelektüel bir espri geliyor. Bilmece meraklısıysanız bugüne kadar neredeyse aynı şekilde tekrarlanan bu ünlü dizeye zaten aşina olabilirsiniz.
Antik trajedi sırasında bir karakter şu soruyu sorar, “Hangi hayvan sabah dört ayak üzerinde, öğlen iki, akşam üç ayak üzerinde yürür?”
Cevap: Adam. Bebekken dört ayak üzerinde, erkekken iki ayak üzerinde yürür ve yaşlılığında baston kullanır.
Göz Yaşartıcı Bir Kelime Oyunu, Antik Yunan, MÖ 800
Hala Antik Yunan’da bulunan bu kelime oyunu, Odysseus’un Truva Savaşı’nın bitiminden sonra eve nasıl döndüğünün klasik hikayesi olan Homeros’un “Odyssey” adlı eserinden geliyor.
Odysseus ve ekibi, seyahatleri sırasında hepsini yemekle tehdit eden bir tepegöz tarafından yakalanır. Homer, bunu biraz kara mizah ve gerçekten berbat bir kelime oyunu için kurgu olarak kullanır.
Odysseus, Tepegöz’e gerçek adının “Kimse” olduğunu söyler.
Odysseus adamlarına Tepegöz’e saldırmaları talimatını verdiğinde Tepegöz bağırır. “Yardım edin, Kimse bana saldırmıyor!”
Ve kimse yardıma gelmiyor.
Yaşlı Evli Çift Hakkında Bir Şaka, MÖ 1100
Bu şakanın kökeni kaybolmuş olabilir ama zamanın başlangıcından beri komedyenler tarafından kullanılan bir temadan yararlanıyor.
Tek gözü kör olan kadın, 20 yıldır bir erkekle evli.
Kocası başka bir kadın bulduğunda ona, “Bir gözün kör olduğu için seni boşayacağım.” der.
Ve kadın ona, “Bunu 20 yıllık evlilikten sonra mı yeni keşfettin?” cevabını verir.
Başka Bir Antik Kafa Karıştırıcı, Sümer, MÖ 1200
Antik dünyanın komedisi her zaman modern şaka yapımızı takip etmez ve şakaların her zaman can alıcı noktası olmaz.
Aslında bu şakaların çoğu daha çok bilmeceye benziyor. Bu Sümer bulmacasını çözebilir misiniz?
Üç öküz sürücüsü susamıştı. Biri öküzün sahibiydi, diğeri ineğin sahibiydi ve diğeri de arabanın yükünü taşıyordu.
Öküzün sahibi, öküzünün bir aslan tarafından yeneceğinden korktuğu için su almayı reddetti. İneğin sahibi, ineğinin çöle kaçabileceğini düşündüğü için reddetti. Vagonun sahibi, yükünün çalınmasından korktuğu için bunu reddetti.
Böylece hepsi gitti. Onların yokluğunda öküz, arabanın yükünü yiyen bir buzağı doğuran inekle çiftleşti.
Sorun ise buzağının sahibi kimdi?’
Dünyanın İlk Cinsiyetçi Şakası, Eski Mısır, MÖ 1800-1600
Dünyanın en eski ikinci şakası, MÖ 1800 ile 1600 yılları arasında yazılan bir Eski Mısır hikaye kitabında keşfedildi.
Westcar Papirüsü olarak bilinen bu eski metin, rahipler ve sihirbazlar tarafından gerçekleştirilen mucizeler hakkında beş hikaye içeriyor. Bu şakanın Kral Snorfru hakkında olduğu söyleniyor.
“Sıkılmış bir firavunu nasıl eğlendirirsiniz? Sadece balık ağları giymiş bir tekne dolusu genç kadını Nil’e götürüyorsunuz ve firavunu balık yakalamaya zorluyorsunuz.”
Dünyanın En Eski Şakası Sümer, MÖ 1900
Dünyanın en eski şakasının 4000 yıl önce yazılmış bir Sümer atasözü olduğu ortaya çıktı.
Bu, insanlık tarihinde kaydedilen ilk mizah eseri.
“Çok eski zamanlardan beri hiç gerçekleşmemiş bir şey… Genç bir kadın kocasının kucağına osurmaması.”
Derleyen: Eliz Canyurt
