- Geçtiğimiz günlerde “CyberTruck ile kendi mezarımızı kazdık” diyerek açıklama yapan Elon Musk, pek alışık olunmayan sönük bir etkinlikte ilk kamyon-arabaları sahiplerine verdi.
- Tasarımı ile dalga konusu, yeni fiyatlandırması ile eleştirilere sebep olan, 4 yıl önce 800 km yol alacağı söylenirken bugün 540 km menzile düşürülen CyberTruck’ın başlangıç fiyatı 61 bin dolar.
- Tesla’nın son 2 yılda kâr marjının düzenli olarak düştüğü bir gerçek. Fakat Musk’ın twitter alımı sonrasında onu kanaat önderi gibi görenlerin sayısının bir hayli azaldığı da başka bir gerçek.
Bu yazı ile Twitter’ı hayatına soktuğundan bu yana işleri pek yolunda gitmeyen empati geni eksikliği sahibi milyarderin mezarını CyberTruck’ın mı Twitter’ın mı kazdığını tartışıyoruz.
Empati geni eksikliği eğer bir iş insanı veya bir siyasetçi değilseniz hayatınızda çok büyük değişikliklere sebep olmayabilir. Fakat ABD’li yazar Walter Isaacson’a göre bir çok insana dokunan bir iş yapıyorsanız bu genin eksiliği başınıza bir süre sonra büyük çoraplar örebilir.
Sıradan bir yazar değil Walter Isaacson. Onun bir sözünün Musk ile ilgili bir yazıda ilk paragrafa yer alma sebebi şu sıralar Elon Musk ile ilgili bugüne kadar yapılan en kapsamlı biyografi kitabına imza atmış olması.
Milyarder iş insanı Musk’ın binlerce çalışanı ve milyonlarca takipçisi var. Isaacson’a göre Musk’ın en kötü yönü, empati geni eksikliği. Bu genin eksiliği bazen riskler ve bunun getirdiği başarılara sebep olsa da günün sonunda insanın yalnızlaşması ve sınırları zorladığı için de büyük kırılmalar yaşamasına sebep olur. Kişi karşıdaki insanların duygularını anlamadığı için sadece kendi doğru bildiği şeyleri uygular. Bu kişi örneğin binlerce insana iş veren biri ise onların kahve molalarını bile bir ihtiyaç olarak görmeyebilir, kendisi kahve içmiyor veya bunu yapmak için bir molaya ihtiyaç duymuyorsa.
Empati geni eksikliği milyarderlerde bulaşıcı mı?
Olabilir. Üniversite öğrencilerine konuştuğu bir seminerde Bill Gates geçtiğimiz aylarda şöyle bir laf sarf etmişti: “Tatillere inanmadım, hafta sonlarına inanmadım. Birlikte çalıştığım insanların da bunlara inanmasının gerçekliğine inanmadım. Baba olana kadar bunları anlamadım ve iş ile ilgili bu fikirlerimi değiştirmedim. Sonrasında bunun ne kadar yanlış olduğunu anladım.”
Büyük sermayedarların ve kapitalizmin acımasızlığını elbette bir gen eksikliğine sığdırmaya çalışmıyorum fakat bugüne kadar bir magazin figürü olmaktan hiç rahatsız olmayan, dünyanın her yerindeki savaşları ve afetleri sadece kendi işini geliştirmek ve reklamını yapmak için kullandığı gün gibi ortada olan bir insanın empatiden bihaber olduğunu anlamak için bilimsel tezlere gerek duymadığımız da malumunuz.
Dumanlı bir gecenin ertesine uyanan Musk
Peki geçtiğimiz günlerde “CyberTruck ile kendi mezarımızı kazdık” derken Musk neyi kast ediyordu.
Hemen açıklayayım. Musk muhtemelen bir gece önceden kalma dumanlı kafası kendine henüz tam olarak gelmeden önüne getirilen bir rapor ile markalarının son 3-4 yılın kâr oranları tablosunu inceledi ve bu sözü söyledi. Çünkü rakamlara bakıldığında Tesla her ne kadar birçok modeli ile yollarda olsa da en şaşalı olarak duyurulan işi CyberTruck hâlâ piyasaya sunulamamıştı. Üstelik bu gecikme 3-5 aylık bir gecikme de değildi. Tam 2 yıl süren bir erteleme söz konusuydu.
Pandemi sonrasında tedarikten kaynaklı bir sorunun başı çektiği problemler silsilesinden çıkamamıştı Tesla. 2021’den itibaren hemen hemen her çeyrekte %25 olan kâr marjı hedefini tutturamadı ve bugün içinde olduğumuz 2023’ün son çeyreğinde, son 2 yılın en düşük kârını açıkladı: Hedefin %44 altında bir rakam.
Muhtemelen bu raporlardan sonra o ünlü “mezar” açıklaması geldi. Fakat gelin görün ki Musk’ın birçok şirketinde aşağı yukarı aynı durum söz konusu. Başta büyük vaatler ve olumlu değişim sözleri ile aldığı Twitter olmak üzere.
Twitter’dan sonra beli doğrulmadı
Musk, twitter konusunda tam bir hayal kırıklığı yaşattı ve yaşadı. Aldığı kararların hiç biri ne tutarlı ne de devamlı oldu. Mavi tikin satışı, büyük markaların reklamlardan çekilmesi, özgürlükçü bir platformdan Trumpçı bir platforma dönüşmesi, baskıcı devletler ile muhaliflerin tüm bilgilerinin paylaşılması konusunda kapı arkası pazarlıklarının yapıldığı dedikoduları başta olmak üzere Musk, Twitter ile ilgili her konuda çakıldı. 2020 ve 2021’de zaten zarar etmiş olan platform Musk’ın yanlış kararları ile tam bir spam ve propaganda çöplüğüne dönüştü, bir haber alma veya doğrulama merkezi olmaktan iyice uzaklaştı.
Ne tesadüftür ki -Tesla’nın da- Musk’ın şirketlerinin kârlılığı, Twitter’ın resmen satın alındığı 2022 Eylül döneminden sonra hiç yükselmedi. Musk 200 milyar doların üzerinde serveti olan milyarderler listesine 2022’de girmişti. Fakat Musk, bir süre sonra serveti bir dönemde 200 milyar dolar birden azalan ilk kişi olarak da tarihe geçti. 340 milyar dolar olan serveti 137 milyara düşmüştü. Tesla, SpaceX ve son olarak da Twitter’ı kontrol eden Musk’ın en güçlü silahı SpaceX’e rağmen bugüne kadar yükselme gerçekleşmedi. Hatta Twitter’ı satın aldıktan sonra ödeme yapabilmek için Tesla’daki hisse payını %14’e düşürdü ve 20 milyon dolarlık hisse satışı yaptı. 44 milyar dolar gibi fahiş bir fiyata satın aldığı Twitter hisseleri hem aldığı hatalı kararlar hem de yaptığı hesap hataları ile günden güne düştü ve 20 milyar dolara geriledi. Bu sadece rakamsal olarak onu zarara uğratmıyordu. Günün sonunda bir marka olan Musk’ın aldığı kararları da sorgulatmaya başladı ve her alanda Musk’a duyulan güven sarsıldı.
“Twitter’mış o…”
Geçtiğimiz gün CyberTruck’ın ilk teslimatlarını bir tören ile yapan Tesla’nın ne yaptığı tören, ne de kamyon arabada yaptığı revizeler kullanıcılar tarafından hoş karşılandı. İlk teslimatın 2 yıl gecikmiş olması zaten başlı başına bir sorunken, aracın fiyatının ciddi oranda artmış olması ayrı bir tartışma konusu oldu. Muhtemelen Musk son yıllarda kârından kaybettiği paraları bu fahiş fiyat artışları ile dengeleme yoluna gitti.
Törenin sönüklüğü ve Musk’ın törendeki zayıf sunumu da ayrı bir tartışma konusuydu. Tesla’ya büyük bir güven duyan ve onu her zaman ilk işi gibi gören Musk’ın önceliklerini değiştirme aşamasında olduğu düşünülebilir.
Özetle Musk’ın “CyberTruck ile mezarımızı kazdık” sözlerinin beki de bir dil sürçmesi ile Twitter yerine kullanıldığı, öyle değilse bile bir süre sonra bu sözün karşımıza “Twitter’mış o…” diyerek revize edilerek geleceğini düşünmememiz için bir neden görünmüyor.
