- Araştırmacılar, tuğlaların kırık yüzlerinden küçük parçalar alarak manyetometre yardımıyla her bir tuğladaki demir oksit tanelerinin manyetik gücünü ölçtü.
- Mezopotamya’dan (Irak) 32 kil tuğladaki demir oksit mineral tanesine bakarak minerallerin manyetik alana karşı duyarlı olduğu, ısıtıldıklarında Dünya’nın manyetik alanında farklı bir iz bıraktıkları iddia ediliyor.
- II.Nebukadnezar Dönemine ait örneklerin beşine göre Dünya’nın manyetik alanı dönem boyunca önemli ölçülerde değişiklik gösteriyor.
Yeni bir araştırmaya göre Mezopotamya’da bulunan antik tuğlalar, Dünya’nın manyetik alanında 3.000 yıl önce meydana gelen gizemli bir anormalliğin doğrulanmasına yardımcı oldu. 18 Aralık Pazartesi günü PNAS dergisinde yayımlanan bir çalışmada araştırma ekibi, Mezopotamya krallarının isimlerinin basılı olduğu tuğlaların MÖ üçüncü ve birinci binyıllar arasında pişirildiğini ve tuğlalar ısıtıldığında kilin içerisindeki demir oksitin Dünya’nın manyetik alanındaki değişiklikleri kaydederek bilim insanlarının manyetik alandaki değişiklikleri yeniden yapılandırmasına olanak sağladığını bildirdi.
University College London’da Yakın Doğu arkeolojisi ve arkeolojik veri bilimi profesörü olan çalışmanın eş yazarı Mark Altaweel yaptığı açıklamada, “Eski Mezopotamya’da kronolojiyi anlamak için genellikle radyokarbon tarihleri gibi tarihleme yöntemlerine güveniyoruz. Bununla birlikte, tuğla ve seramik gibi en yaygın kültürel kalıntılardan bazılarını genellikle organik madde içermedikleri için kolayca tarihlendirilemiyor. Bu çalışma ile kalıntıların tarihlendirilmesinin temelini oluşturmaya yardımcı olunuyor.” dedi.
Araştırmacılar, Dünya’nın zaman içinde değişen, zayıflayan, hatta tersine dönen manyetik alanını incelemek için antik Mezopotamya’da -yani bugünkü Irak’ta- yüksek oranda bulunan 32 kil tuğladaki demir oksit mineral tanesine baktılar ve bu minerallerin manyetik alana karşı duyarlı olduğunu; ısıtıldıklarında (örneğin tuğla yapımı sırasında pişirildiklerinde) ise Dünya’nın manyetik alanında farklı bir iz bıraktıklarını söylüyor.
Yağmalanan ve şu anda Irak’taki Slemani Müzesinde saklanan bu tuğla ve diğer örnekler, araştırmacıların eski bir manyetik alan anomalisini doğrulamasına yardımcı oldu. (Görsel: Slemani Müzesi)
Arkeologların önceki bulgulara dayanarak tarihlendirdiği tuğlaların her birinde 12 Mezopotamya kralından birinin adı yazılı. Araştırma ekibi, tuğlaların kırık yüzlerinden küçük parçalar alarak içindeki minerallerin manyetik alan gücünü ölçmek için bir manyetometre kullanıp her bir tuğladaki demir oksit tanelerinin manyetik gücünü ölçtü. Araştırmacılar, kralların hüküm sürdüğü saltanat dönemi tarihleriyle birlikte Dünya’nın ölçülen alan gücünü birleştirerek Mezopotamya’da Dünya’nın manyetik alanının iniş çıkışlarını gösteren bir zaman çizelgesi oluşturdular.
Yapılan araştırmalar, Mezopotamya (bugün Irak) bölgesinde MÖ 1050-550 yılları arasında gezegenin manyetik alanının güçlü olduğu “Levanten Demir Çağı Jeomanyetik Anomalisi” dönemi için eldeki kanıtları destekliyor. Bu anomalinin o dönemde neden var olduğu belirsiz olmakla birlikte buna dair kanıtlar Çin, Bulgaristan ve Kuzey Atlantik’teki Azor Adaları gibi bölgelerde tespit edildi. Araştırmacılar, şimdiye kadar Orta Doğu’da anomaliye ilişkin kanıtların seyrek olduğunu söylüyor. II.Nebukadnezar dönemine (yaklaşık MÖ 604 ila 562) tarihlenmiş olan örneklerin beşine göre Dünya’nın manyetik alanı dönem boyunca önemli ölçülerde değişiklik gösteriyor.
Kaliforniya’daki Scripps Oşinografi Enstitüsünde jeofizik profesörü olan çalışmanın eş yazarı Lisa Tauxe yaptığı açıklamada, “Jeomanyetik alan, yer bilimlerindeki en esrarengiz fenomenlerden biridir. Mezopotamya’nın zengin kültürüne ait iyi tarihlendirilmiş arkeolojik kalıntılar, özellikle de belli kralların adlarının yazdığı tuğla örnekleri, alan gücündeki değişiklikleri yüksek zaman çözünürlüğünde incelemek ve birkaç on yıl hatta daha kısa sürede meydana gelen değişiklikleri izleyebilmek için benzeri görülmemiş bir fırsat sunuyor.” dedi.
Derleyen: Burçin Bağatur
