- Geçtiğimiz aylarda Hollywood’da set çalışanları tarafından gerçekleştirilen grevde, yapay zekanın medya sektöründe çalışanların yerini almasını engelleyecek tedbirler alınması talep edildi.
- Yazarlar, kendi işlerine sahip çıkmak isterken oyuncular ise yerlerine yapay zekayla oluşturulmuş kopyaların geçmesini engellemek istedi.
- Amerika Yazarlar Birliği ve Amerikan Oyuncular Sendikasının da katıldığı bu grev dışında çeşitli meslek grupları da kendilerini güvence altına almak adına çeşitli mahkemelere başvurdu. Hükûmetler de bu konuda çeşitli çalışmalar yapmaya başladı.
Amerika Yazarlar Birliği (WGA) üyeleri, Hollywood yazarlarının yapay zeka tarafından yerlerinin alınması ve işten çıkarılması tehdidine karşı harekete geçti. Buna göre üyeler, 148 günlük grev süresince Los Angeles’ta sık sık bir araya geldi. WGA üyeleri, direnişin sadece küçük bir parçasıydı. Amerikan Oyuncular Sendikası yani SAG-AFTRA, kısa süre sonra grev için onlara katıldı ve öngörülen yapay zeka tehdidine karşı birlikte müthiş bir ayaklanma oluşturdular.
Yazarlar, yapay zekanın kendi çalışmaları üzerinde eğitilemeyeceğinden ya da kendilerinin izni olmadan manipüle edilemeyeceğinden emin olmak istediler. Oyuncular ise teknolojinin performanslarını kopyalamak için teknolojinin kullanılmamasına dair güvenceler istedi. Her iki taraf da gelecekte emek hareketlerinin otomasyona karşı nasıl geri adım atabileceğine dair bir yol çizdi.
Bu yıl yayımlanan Blood in the Machine (Makinedeki Kan) kitabının yazarı Brian Merchant, “Hollywood grevlerinin 2023’te yapay zekaya direnen işçilerin en büyük çaptaki örneği hâline gelmesi ilginç.” diyor. Brian Merchant aynı zamanda ludizm hareketini anlatan The Origins of the Rebellion Against Big Tech adlı kitabın da yazarı.
Yazar ayrıca sendikaların stüdyolarla karşı karşıya gelmesinin, yapay zeka teknolojisindeki patlamayla pek çok insanın Silikon Vadisi’ni ve işlerini ellerinden almaya hazırlanan yeni araçları eleştirmesine neden olduğu bir döneme denk geldiğini de ekliyor. Başlangıçta, WGA’in yapay zeka hükümleri çok tartışılacak talepler gibi görünmüyordu. Ancak daha sonra bu, merkezi bir konu hâline geldi. Merchant, “İşçiler ve sendikalar, elbette yıllardır iş yerinde otomasyona ve yapay zekanın belirli kullanımlarına karşı mücadele ediyorlardı. Ancak Yazarlar Birliği, OpenAI ve ChatGPT’nin yükselişinden sonra bunu ilk yapanlar arasındaydı. Nihayetinde bu, insanlar ve yapay zeka arasındaki ilk büyük karşılaşmaydı ve insanlar kazandı.” diyor.
2023 yılı boyunca, ressamlardan kodlayıcılara kadar pek çok zanaat ve meslek, kendilerini makine öğrenimi tarafından değiştirilmeye karşı savunmasız buldu. IBM’in CEO’su, önümüzdeki beş yıl içinde şirketteki yaklaşık 7.800 işin botlar tarafından yapılabileceğini yüksek sesle dile getirdi. Goldman Sachs’ın mart ayı sonunda yayımladığı bir raporda, küresel çapta yaklaşık 300.000 işin otomasyondan etkilenebileceği tahmin ediliyordu. Bu etki, organize iş gücünün işçilere ne gibi güvenceler sağlayabileceğine yönelik ilginin artmasına yol açtı.
MIT mühendislik profesörü Yossi Sheffi, Harvard Business Review için yakın zamanda kaleme aldığı bir yazıda, bu konulardaki dar görüşlülüğün hem işçileri hem de işverenleri etkilediğini çünkü ilgisiz çalışanların, otomasyonun kendi sektörlerine ulaştığı durumlarda daha da az hazırlıklı bir iş gücünün parçası hâline gelebileceğini savundu. Sheffi, yazısını eylül ayında hem SAG hem de WGA grevlerinin derinleştiği bir dönemde kaleme aldı. O dönemde, diğer sektörlerin Hollywood’da yaşananları “ciddiye almaları” gerektiğini belirtmişti: “Bu sorunların, oyuncular ve yazarlar ile stüdyolar arasında çözülmesi zaman alacaktır. En azından bu durumda taraflar, yapay zeka sektörün ana dayanağı hâline gelmeden önce süreci başlattılar. Ancak diğer sendikalar, teknolojik ilerlemelerin işleri nasıl değiştireceğiyle yüzleşmiyor gibi görünüyor.”
Yapay zekanın ilerlemesi, 2023 yılı boyunca devam ederken sendikaların direnişin sadece bir parçası olduğu anlaşıldı. Kitapları kullanılarak büyük dil modellerinin eğitildiğinden endişe eden yazarlar; OpenAI, Meta, Microsoft ve diğer şirketlere karşı bir dizi dava açtı. Görsel sanatçılar da Stable Diffusion, Midjourney, DeviantArt ve diğer birçok şirkete karşı dava açtı. Bu davaların hiçbiri, herhangi bir sonuca ulaşmadı ve bazıları telif hakkı taleplerinin, botların yaratıcı çalışmaları almasını durdurmanın yolu olmadığını savunuyor. Ancak davalar mahkemeleri, insanların yapay zeka istilasına karşı mücadele ettiği grev hatlarına ek olarak bir başka savaş alanına dönüştürdü.
2023’ün sonunda hükûmetler de mücadeleye dahil oldu. Kasım ayı başında ABD Başkanı Joe Biden, yapay zekanın insan emeği üzerindeki etkisini azaltmaya ve yapay zeka da dahil olmak üzere iş gücü kesintileriyle karşı karşıya kalan işçilere yönelik idari destek sağlamaya yönelik bir kararname imzaladı.
Yeni teknolojiler, her zaman istihdam yaratır ancak yapay zeka ile bu işlerden bazıları çok az para kazandırır. Dahası yapay zeka, yerinizi almadan önce işinizi yapması için onu eğitmenizi de isteyebilir. İleriye dönük olarak yapay zekanın birkaç üst düzey iş yaratırken birçok giriş seviyesi işi yerinden etme olasılığı yüksek görünüyor.
Grev sona erdi fakat WGA tarafında pek çok soru ortada kaldı. Stüdyolara kendi kendilerini denetlemeleri için güvenilebilir mi? Oyuncular, yapılacak işler için kendilerinin yapay zeka kopyalarını kullanabilecekler mi? Bu gibi soruların çoğu, uzun bir süre yanıtlanamayacak gibi görünüyor.
Derleyen: Esin Özcan
