- Uluslararası Uzay İstasyonu sonsuza kadar var olmayacak ve NASA onun yerine geçecek yeni bir uzay istasyonu için yüz milyonlarca dolar harcıyor.
- Umut vaat eden adaylardan biri de Jeff Bezos’un uzay şirketi Blue Origin ile Sierra Space’in ortak girişimi olan Orbital Reef.
- Geçtiğimiz günlerde NASA, Orbital Reef’in gelecekteki astronotların ve turistlerin idrarını geri dönüştürecek bir sistem de dâhil olmak üzere en önemli teknolojilerinden bazıları için dört önemli kilometre taşını geçtiğini bildirdi.
Uluslararası Uzay İstasyonu sonsuza kadar var olmayacak ve NASA onun yerine geçecek yeni bir uzay istasyonu için yüz milyonlarca dolar harcıyor. Umut vaat eden adaylardan biri de Jeff Bezos’un uzay şirketi Blue Origin ile Sierra Space’in ortak girişimi olan Orbital Reef.
Çarşamba günü NASA, Orbital Reef’in gelecekteki astronotların ve turistlerin idrarını geri dönüştürecek bir sistem de dâhil olmak üzere en önemli teknolojilerinden bazıları için dört önemli kilometre taşını geçtiğini bildirdi. NASA’nın Ticari Alçak Dünya Yörüngesi Geliştirme Programı yöneticisi Angela Hart, NASA’nın duyurusunda “Bu kilometre taşları, ticari bir varış noktasının insan yaşamını destekleyebilmesini sağlamak için kritik öneme sahiptir.” dedi.
Bu kilometre taşları Orbital Reef’in rejeneratif sisteminin bir dizi testten geçmesini içeriyordu. Bu sistem insanların uzay istasyonundayken solumaları ve içmeleri için temiz hava ve su sağlayacak. NASA’nın bildirdiğine göre testlerden bazıları sistemin havadaki kirleri temizleme, idrarı geri dönüşüm için geri kazanma ve bir su tankının bakımını yapma becerisini içeriyordu.
ISS, NASA’nın deyimiyle “normal insan faaliyetlerinden” (çoğunlukla nefes alma, terleme ve işeme) su ve oksijeni geri dönüştüren benzer bir sisteme sahip. Bu doğru, sistem çişi içme suyuna dönüştürüyor. Eski UUİ Komutanı Chris Hadfield 2013 yılında yayımlanan bir videoda şöyle diyor: “Artık yıkama suyunuzu ve artık idrarınızı içme düşüncesine kapılmadan önce, elde ettiğimiz suyun evde günlük olarak içtiğiniz suyun çoğundan daha saf olduğunu unutmayın.”
Aslında, ISS’deki astronotlar yaklaşık 15 yıldır birbirlerinin kristal temizliğindeki geri dönüştürülmüş idrarını içiyorlar ve bunun iyi bir nedeni var. NASA’nın astronotları hayatta tutmak için uzaya fırlatması gereken su miktarını azaltmaya yardımcı oluyor, böylece fırlatma maliyetlerini düşürüyor ve para tasarrufu sağlıyor.
Blue Origin’in gelecekteki uzay istasyonu
NASA, Blue Origin ve Sierra Space’e, emekli olduktan sonra ISS’nin yerini alabilecek alçak Dünya yörüngesinde ticarileştirilmiş Amerikan liderliğindeki uzay istasyonları geliştirme hedefinin bir parçası olarak 172 milyon ABD doları ödül verdi. Bu ikame istasyonlar NASA’nın astronotlarını göndermeye devam edebileceği, kendi odalarını ve laboratuvar alanını kiralayabileceği bir yer olacak. Ancak istasyonların sahibi ticari şirketler olacağı için uzay turistlerine de açık olabilir.
Blue Origin web sitesinde “Ağırlıksızlığın heyecanını tam bir konfor içinde yaşarken Dünya’yı, görmek için büyük pencerelere sahip geniş modüller düşünün.” diyor. NASA yeni nesil uzay istasyonlarını ticari şirketlere devrediyor çünkü finanse edilmesi gereken daha büyük öncelikleri var. Şu anda ISS programını sürdürmek NASA’ya yılda yaklaşık 3 milyar dolara mal oluyor. Hart Ocak ayında yaptığı bir NASA açıklamasında, “Ajans, rekabeti sağlamak, maliyetleri düşürmek, NASA ve diğer müşterilerin taleplerini karşılamak için yörüngede bir veya daha fazla istasyona sahip olma hedefiyle endüstri ile çalışmaya devam etmeye kararlıdır.” dedi.
ISS olmadan, NASA’nın bütçesi, Artemis görevleri aracılığıyla Ay yörüngesinde bir uzay istasyonu ve Ay yüzeyinde bir üs de dâhil olmak üzere Ay’da kalıcı bir insan varlığı kurma çabalarına odaklanmak için serbest kalacak gibi görünüyor. NASA’nın genel müfettiş vekili George Scott Ocak ayındaki bir hükümet oturumunda “Genel olarak Artemis’in toplam maliyetinin 2012 ile 2025 yılları arasında 93 milyar dolara ulaşacağını öngördük.” dedi ve buna ilk dört Artemis görevi için fırlatma başına yaklaşık 4.2 milyar dolar olacak fırlatma maliyetinin dâhil olmadığını sözlerine ekledi.
UUİ çoktan yola çıktı
Mesele sadece para değil. UUİ zaten yaşlanıyor ve bir Rus modülünde çatlaklar ortaya çıktı. Başka bir bölüm hava sızdırıyor. Son yıllarda istasyonda tuvalet arızası, gizemli sıcaklık değişimleri ve oksijen tedarik sistemi arızası da yaşandı.
Biden yönetimi ISS’yi en az 2030 yılına kadar çalışır durumda tutmayı taahhüt etti. O zamana kadar NASA, özel sektöre ait en az bir uzay istasyonuna geçiş yapmış olmayı hedefliyor. Her şey plana uygun giderse, boş ve hizmet dışı bırakılmış ISS kendini Dünya’nın atmosferine itecek ve okyanusa doğru düşerken yanacak. Yani Orbital Reef’e gitmek için para biriktirmek için hâlâ biraz zaman var. Bilet ücretleri henüz belli değil. Blue Origin’in New Shepard roketiyle uzayın kıyısında sadece birkaç dakikalığına gezinmek on milyonlarca dolara mal olabilir.
Derleyen: Fatma Ebrar Tuncel
