- Gündüz-gece döngüsü boyunca böceklerin aktivite kalıpları, ekolojide şaşırtıcı derecede az çalışılmış bir alan çünkü bu tür kalıplar böcekleri örneklemek için kullanılan yaygın yöntemlerle tespit edilemiyor.
- Batı Avustralya Üniversitesi’nden Dr. Mark Wong liderliğindeki çığır açan bir çalışma, temel gündüz-gece döngüsü boyunca böcek aktivite modellerinin ilk küresel resmini sağladı.
- 3 milyon böcek üzerinde yapılan inceleme böceklerin gece aktivitelerinin daha çok olsa da farklı ekosistemlerde bunun değişebileceğini gösteriyor.
Batı Avustralya Üniversitesi’nden Dr. Mark Wong liderliğindeki çığır açan bir çalışma, temel gündüz-gece döngüsü boyunca böcek aktivite modellerinin ilk küresel resmini sağladı. Dr. Wong, “Kapsamlı araştırmamız sayesinde geceleri gündüzden daha fazla böcek olup olmadığına dair asırlık soruya nihayet kesin bir cevap verebildik. Küresel analizimiz, böcek aktivitesinin gece boyunca ortalama üçte bir oranında (% 31.4) arttığını göstermekle kalmıyor, aynı zamanda Dünya genelinde böcek aktivitesindeki kalıpları yönlendiren temel ekolojik faktörleri de önemli ölçüde ortaya koyuyor.” dedi.
Gündüz-gece döngüsü boyunca böceklerin aktivite kalıpları, ekolojide şaşırtıcı derecede az çalışılmış bir alan çünkü bu tür kalıplar böcekleri örneklemek için kullanılan yaygın yöntemlerle tespit edilemiyor. Örneğin, süpürme ağı aktif olmayan böcekleri yakalarken ışık tuzakları gündüzleri gece olduğu kadar iyi çalışmıyor. Araştırmacılar, tuzak tuzakları, uçuş durdurma tuzakları ve suda sürüklenme ağları gibi özellikle hareketli böcekleri yakalayan tuzaklarla gündüz ve gece böcekleri örnekleyen çalışmaları belirleyerek bu zorluğun üstesinden geldi.
Araştırmacılar binlerce çalışmayı titizlikle taradıktan sonra, 1959’dan 2022’ye kadar uzanan ve bu yöntemleri tropikal ormanlardan ılıman ormanlara, kurak otlaklara ve su ekosistemlerine kadar çeşitli manzaralardaki böcek aktivite modellerini belgelemek için kullanan 99 çalışma belirledi. Gözlemlenen toplam böcek sayısı 3 milyonu aştı. Nature Communications dergisinde yayımlanan çalışmanın sonuçları, Gündüz-gece döngüsü boyunca böceklerin aktivite kalıpları, ekolojide şaşırtıcı derecede az çalışılmış bir alan çünkü bu tür kalıplar böcekleri örneklemek için kullanılan yaygın yöntemlerle tespit edilemiyor.
Araştırmada mayıs sinekleri, caddisflies, güveler ve kulağakaçanlar gibi çoklu böcek gruplarının gece boyunca daha bol olduğu bulundu. Aynı zamanda gündüzleri ise tersine, tripsler, arılar, yaban arıları ve karıncalar arasında artan aktivite görüldü. Gece aktivitesi de nehirlerde ve akarsularda daha yaygındı. Bu su habitatlarında, gece boyunca aktif olan böceklerin iki katı olabiliyor. Buna karşılık, karada yaşayan böcekler genellikle, özellikle otlaklarda ve savanlarda, gün boyunca gecenin üç katına çıkabileceği daha yüksek günlük aktiviteye sahip.
Böcekler dünya ekosisteminin devamlılığı için çok önemli organizmalar ancak her geçen gün ilerleyen küresel ısınma ve her yeri kuşatmış olan yapay aydınlatmalar böceklerin aktiviteleri üzerinde olumsuz değişikliklere sebep oluyor.
Küresel ısınma ve yapay ışıklar böcek aktivitelerini tehdit ediyor
Dr. Wong, karasal ve sucul ekosistemlerdeki bu zıt kalıpların avcılardan kaçınma stratejilerini yansıtabileceğini söylüyor. “Balıklar gündüzleri suda yaşayan böcekleri avlama eğilimindeyken yarasalar gibi gece hayvanları geceleri karadaki yaşamı daha tehlikeli hale getiriyor.” Analiz ayrıca, sıcaklık gibi çevresel faktörlerin küresel ölçekte böcek aktivitesi üzerindeki etkisini de vurguladı.
Dr. Wong, “Dünyanın daha sıcak bölgelerinde gece aktivitesinin en yüksek seviyelerini bulduk, çünkü daha fazla böcek muhtemelen günün sıcağından sığındı.” dedi. Bununla birlikte, çalışma aynı zamanda böceklerin karşı karşıya olduğu tehditler konusunda bir uyarı verdi ve koruma çabalarının önemini vurguladı: “Bulgularımız küresel ısınma tehdidine işaret ediyor. Tropik bölgeler gibi dünyanın en sıcak bölgelerinde, ısınma eğilimi, zaten ısıyla başa çıkmak için mücadele eden gece böceklerinin aktivitesini daha da azaltabilir. Bunun da ötesinde, yapay aydınlatma gece böcekleri için zararlı ve ekosistemlerdeki doğal davranışlarını bozuyor.”
Böcekler, tozlaşma, besin döngüsü ve haşere kontrolü gibi birçok hayati “ekosistem hizmetini” yerine getiriyor. Bu hizmetlerin çoğu, daha fazla böceğin aktif olduğu geceleri sağlanabiliyor.
Dr. Wong, böcek aktivite modellerini daha iyi anlamak için ekolojik saha çalışmasının kalıcı değerinden bahsetti: “Bu tür araştırmalar yorucu olabilir çünkü tuzakların birçok farklı yerde günler ve geceler boyunca birçok kez kurulması ve değiştirilmesi gerekiyor. Ama kesinlikle vazgeçilemez. Böcekler gezegenimizdeki en çeşitli ve önemli organizmalar arasındadır ve karmaşık ritimlerini incelemek sadece bilimsel bir çabayı değil aynı zamanda hızla değişen bir gezegende biyolojik çeşitliliği korumak için bir zorunluluğu temsil ediyor.”
Derleyen: Fatma Ebrar Tuncel
