Yeni bir çalışma, bombus arılarının iş birliğinin sadece birikmiş bireysel çabaların bir sonucu olmadığını ortaya koyuyor. Bunun yerine, bu canlılar sadece çalışkan tozlaşıcılar değil aynı zamanda ustaca iş birlikçilerin işaretlerini de gösteriyor.
Finlandiya’nın Oulu Üniversitesinde yapılan ve Royal Society B’nin Bildirileri’nde yayımlanan çalışma, bombus arıları için takım çalışmasının yeni iş birliği zorluklarındaki rolünü gösteriyor. Daha önce, iş birliği gerektiren bir görevde bir partnerin rolünün anlaşılmasının, çoğunlukla insanlar ve şempanzeler gibi büyük beyinli memelilerin karakteristik özelliği olduğu düşünülüyordu ancak yeni araştırmalar, böceklerin bile iş birliği görevlerini öğrenebileceğini ve buna uyum sağlayabileceğini gösteriyor.
İnsanlar için iş birliğinin neden bu kadar önemli hâle geldiğini anlamak, diğer türlerle karşılaştırmaları gerektiriyor. Çalışmanın baş araştırmacısı, Doçent Dr. Olli Loukola, “Çalışmanın bulguları, böceklerle ilgili geleneksel kavramları zorluyor ve bir hedefe doğru birlikte çalışma yeteneği bombus arılarının minyatür beyninde bile mevcut.” diyor.
Çalışmada, bombus arılarının çiftleri iki farklı iş birliği görevinde eğitildi. Arılar, bir Lego bloğunu, ödüllendirici nektara erişmek için eş zamanlı olarak itmeyi öğrendi. Bombus arılarının davranışları, ortak görevleri çözme çabalarının, partnerlerinin varlığından, yokluğundan ve hareket yönünden etkilendiğini gösteriyor. Eşleri geciktiğinde arıların itmeyi başlatması kontrollere göre daha uzun sürüyordu ve yalnızca eşleri onlarla birlikte ittiğinde itme yapma olasılıkları daha yüksekti.
Kısacası iş birlikçi görevler konusunda eğitilen arılar eşlerini bekliyor gibiydi. Tek başına eğitilen kontrol grubundaki bombus arıları benzer davranışlar göstermedi. Tünel görevinde, eşleri gecikirse eşli arıların kapıya ilk ulaşmadan önce geri dönme ve eşlerinin doğru yöne gittiğini gördüklerinde tekrar kapıya doğru dönme olasılıkları kontrollere göre çok daha yüksekti.
Arıların dönüş davranışları, birlikte çalışarak iş birliğini kolaylaştırmak için niyetle hareket ettiklerini düşündürüyor ancak Dr. Loukola, “Bombus arılarının gerçekten ortaklarının rolünü anlayıp anlamadığının anlaşılması, iş birliği sırasında davranışlarının daha detaylı olarak izlenmesini gerektiren daha fazla araştırma gerektirecektir.” diye uyarıyor.
Dr. Loukola, “Bulgularımız ilk kez bombus arılarının kovan dışında yeni iş birliği görevlerini çözmeyi öğrenebileceğini gösteriyor ancak bu çalışmanın en harika kısmı, açıkça bombus arılarının iş birliğinin sosyal olarak etkilendiğini görmek.” ifadelerinde bulundu.
Loukola, “Bu araştırma, hayvan davranışı ve evriminin daha geniş bir anlayışına katkıda bulunuyor. Ayrıca teknoloji, robotik ve tıp gibi alanlarda uygulamalarla birlikte farklı hayvan türlerinde sosyal zeka ve iş birliğinin evrimi üzerine yeni araştırmaları teşvik ediyor. Hayvanların karmaşık davranış ve yeteneklerinin daha iyi anlaşılması, çevre koruma ve hayvan refahına olan ilgiyi artırabilir.” diyerek ekliyor.
Derleyen: Eliz Canyurt
