- Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Solar Orbiter’ı tarafından Eylül 2023’te kaydedilen Güneşin yakın çekim görüntüsü, güneş atmosferinin en dış iki katmanı olan güneşin kromosferi ile korona arasındaki kaotik geçiş bölgesini gösterdi.
- Bilim insanları Güneş’in beklenen Güneş maksimumunu yaşayıp yaşamadığından emin olamıyor ancak 2023 Eylül ayında güneş aktivitelerinde belirlenen artış hâlâ devam ediyor.
- Geçtiğimiz günlerde yayımlanan yeni bir video Güneş’te meydana gelen patlamaları ve radyasyon hareketliliğini gözler önüne seriyor.
Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Solar Orbiter’ı tarafından Eylül 2023’te kaydedilen Güneşin yakın çekim görüntüsü, güneş atmosferinin en dış iki katmanı olan güneşin kromosferi ile korona arasındaki kaotik geçiş bölgesini gösterdi. ESA’ya göre görüntünün daha parlak alanları 1 milyon santigrat derece sıcaklıkları temsil ediyor ve daha soğuk bölgeler radyasyonu emdiği için o bölgelere kıyasla daha karanlık görünüyor.
Bu altın panorama, aşırı güneş olaylarının minyatür bir galerisi olma özelliğine sahip. Görüntünün sol alt kısmındaki bulanık, dantel benzeri maddeye “koronal yosun” adı veriliyor. Koronal yosunlar, “Güneşin manyetik alan çizgilerini güneş atmosferine doğru süren devasa plazma döngülerinin tabanlarında oluşan yapılar.” olarak tanımlanıyor.
Ufkun yakınında, spikül adı verilen yüksek yapıların hareketleri ve dalgalanmaları, güneş yüzeyinin binlerce mil yukarısına kadar yükseliyor. Görüntülerin sol ortasında gezinen karanlık bir bölge, koronal yağmuru gösteriyor. Yoğun plazma lekeleri, koronal döngüler üzerinde yükseldikten sonra güneşe geri dönüyor. Videonun yaklaşık 22. saniyesinde, Dünya’dan daha büyük muazzam bir plazma patlaması gerçekleşiyor. Bu patlamanın Dünya gezegeninden daha büyük olduğunu tekrar söylemekte fayda var. Güneş üzerinde bu sürekli gerçekleşen patlamalar gezegenlerden daha büyük ve Güneş’in koronal tabakasını büyük ölçüde etkiliyor.
Solar Orbiter, bu ateşli görüntüyü güneşten yaklaşık 43 milyon km uzakta ya da ESA’ya göre Dünya’nın yıldızımızdan ortalama uzaklığının yaklaşık üçte birinden yakaladı. NASA’nın ölüme meydan okuyan Parker Solar Probe’u aynı gün güneşin 7,2 milyon km yakınına geldi ve iki uzay aracının bu aşırı güneş hareketlerini izlemesine ve aynı zamanda radyasyon çıkışlarını ölçmesine izin verdi.
ESA’nın Güneş Yörünge Aracı tarafından çekilen, Güneş’in dış atmosferinin bu ateşli manzarasında koronal yosunlar büyüyor, güneş yağmurları yağıyor ve plazma patlamaları devasa başlarını kaldırıyor.
Beklenen Güneş maksimumu geldi mi?
Bunun gibi güneş özellikleri, güneşin karışık manyetik alan çizgilerindeki bozulmalardan kaynaklanıyor. Manyetik bozulmalar, güneşin 11 yıllık aktivite döngüsünün zirvesine yakın bir yerde daha yaygın hale geliyor ve güneş maksimumu olarak adlandırılıyor. Bilim insanları Güneş maksimumunun şu anda gerçekleşmekte olduğunu düşünüyor ancak bunun tam olarak bilinebilmesi için Güneş aktivitelerinin gözlenmeye devam etmesi gerekiyor. 2023 Eylül ayında güneş aktivitelerinde belirlenen artış hâlâ devam ediyor.
SWPC güncellemesinden bu yana geçen aylarda, güneş aktivitesi aralık ayında keskin bir zirve ve ocak ayında olağandışı bir durgunluk ile yukarı ve aşağı yönde hareketler gösterdi. Bu güneş maksimumunun ne zaman gelebileceğini ölçmeyi zorlaştırıyor.
Bilim insanları Gğneş’i izlemeye devam ederken Güneş’in bu beklenmedik hareketliliğinin ne zaman ne boyutlarda olacağı da hesaplanmaya çalışılıyor.
Derleyen: Fatma Ebrar Tuncel
