Yetişkin beyni, sınırlı bir hızla da olsa yeni nöronlar üretebiliyor ve süreç sözel öğrenme gibi bilişsel işlevlerle ilişkilendiriliyor.
Detaylar Haberimizde…
Araştırmalar, yeni nöronların varlığının epilepsi gibi durumlarda bilişsel gerilemeyi azaltabileceğini ancak bunun tedaviye dönüştürülmesinin hâlâ erken aşamada olduğunu gösteriyor.
Yetişkin beyni, erken gelişim dönemine kıyasla çok daha düşük bir oranda da olsa hâlâ yeni nöronlar üretebiliyor. Nörogenez olarak bilinen bu fenomen, belirli beyin bölgelerinde meydana geliyor ve özellikle bilişsel işlevlerdeki rolü açısından uzun zamandır bilim insanlarının ilgisini çekiyor.
Önceki araştırmalar, azalmış nörogenezi epilepsi ve Alzheimer hastalığı gibi durumlarla ilişkilendirmiş olsa da bu bozukluklardaki bilişsel zorluklara olan doğrudan etkisi belirsizliğini koruyor.
İnsan ve Hayvan Beyinlerinde Nörogenez Farklılıkları
Disiplinler arası bir araştırma ekibi, yakın zamanda yetişkinlerde nörogenez ile biliş arasındaki ilişkiyi inceledi. Çalışmaları, beyin ameliyatı geçiren ve bilişsel değerlendirmelere tabi tutulan ilaçlara dirençli epilepsi hastalarına odaklandı. Araştırmacılar, bağışlanan beyin dokusunda nörogenez belirteçlerini inceleyerek daha yüksek yeni nöron seviyelerinin dinleyerek öğrenme ve bilgiyi hatırlama becerisini içeren sözel öğrenmeyle ilişkili olduğunu keşfetti. Bu bağlantı, şaşırtıcıydı çünkü daha önce farelerde yapılan hayvan çalışmaları, nörogenezi öncelikle mekânsal öğrenme ve bellekle ilişkilendirmişti. Bulgular, insanlarla hayvanlar arasındaki yeni nöronların işlevi konusundaki temel farklılıklara işaret ederek insan nörogenezinin doğrudan incelenmesinin önemini vurguluyor.
Çalışmanın etkileri, özellikle yaşlanan nüfuslarda artan bir endişe kaynağı olan bilişsel gerilemeyi ele almak açısından önemli. Günlük etkileşimler için hayati olan sözel öğrenme, yaşla birlikte bozuluyor ve nörolojik durumlarda daha belirgin hale geliyor. Nörogenezi artırmak, bilişi yeniden kazandırarak epilepsi ve demans gibi bozukluklar için yeni bir tedavi yolu sunuyor ancak bu hâlâ ulaşılması gereken bir hedef olup tedaviler erken deneysel aşamalarda.
Egzersiz Nörogenezi Artırabilir mi?
Araştırma ekibi, aerobik egzersizin epilepsi hastalarında nörogenezi ve bilişi güvenli bir şekilde artırıp artırmayacağını test etmek için bir Faz 1 klinik denemesi yürütüyor. İki katılımcıdan elde edilen ön sonuçlar umut verici ve deneme, daha fazla katılımcıyı dahil etmeyi hedefliyor. Temel ve klinik araştırmaları birleştiren bu bütüncül yaklaşım, yaşam boyunca beyin sağlığını destekleyecek gelecekteki stratejilere kapı aralıyor.
Derleyen: Eliz Canyurt
