Korkutucu ama büyüleyici! Ölüler Günü’nden Karındeşen Jack turlarına… Bu karanlık ilgiyi bilim açıklıyor.
Detaylar haberimizde…
İngiltere’deki Surrey Üniversitesi araştırmacıları, insanları ölüm, felaket ve acı gibi karanlık temalara odaklanan etkinliklere çeken nedenleri araştırdı. Yapılan çalışmaya göre, Ölüler Günü kutlamaları ya da Karındeşen Jack turları gibi etkinliklere duyulan ilginin arkasında kültürel gelenekler, heyecan arayışı ve psikolojik merak gibi faktörlerin birleşimi yer alıyor.
Araştırma, bu tür etkinliklerin hem güvenli hem de anlamlı yollarla insanların yaşamın karanlık yönleriyle yüzleşmesine olanak sağladığını ortaya koyuyor. Çalışma, ölümün sembolizmi, duygusal etkiler ve etkinliklerin ticarileşme süreçlerini inceleyerek, insanların neden bu tür deneyimlere yöneldiğini anlamaya yönelik yeni bir kuramsal çerçeve sunuyor.
Karanlık Etkinliklerin Toplumsal Kimlik ve Hafıza ile İlişkisi
Surrey Üniversitesi araştırmacılarına göre, Día de los Muertos (Ölüler Günü), Karındeşen Jack yürüyüş turları veya Anma Günü gibi etkinliklere gösterilen ilgi, toplumların travma, kolektif hafıza ve kimlik gibi kavramları nasıl işlediğine dair önemli ipuçları barındırıyor.
Annals of Tourism Research adlı uluslararası akademik dergide yayımlanan çalışmada, “karanlık etkinlikler” olarak adlandırılan bu tür organizasyonların analizi için kapsamlı bir teorik model geliştirildi. Bu model; tanatoloji (ölüm bilimi), karanlık turizm ve kolektif hafıza çalışmaları gibi disiplinlerden besleniyor.
Araştırmaya göre, bu etkinlikler yalnızca anma törenleri ya da dini bayramlarla sınırlı kalmıyor; korku temalı eğlence merkezlerinden spor etkinliklerine kadar çok geniş bir yelpazeye yayılıyor.
Doğal Bir Merak ve Keşif İsteği
Çalışmanın ortak yazarı ve Surrey Üniversitesi’nde Etkinlik ve Ağırlama Hizmetleri alanında öğretim üyesi olan Dr. James Kennell, insanların karanlık temalı etkinliklere duyduğu ilgiyi şöyle açıklıyor:
“İnsanlar, ölüm, trajedi ve ürkütücü olaylara karşı doğal bir merak besler. Karanlık etkinlikler, bu temaların güvenli ve kontrollü bir şekilde keşfedilmesine olanak tanır. Bu ilgi, sadece psikolojik değil; aynı zamanda kültürel ve toplumsal nedenlere de dayanır.”
Ölüler Günü (Día de Muertos), Meksika’da geleneksel olarak 1 ve 2 Kasım tarihlerinde kutlanan, ölenlerin anısını yaşatmaya yönelik bir etkinliktir. Kafatasları (calaveras), bu kutlamalarda önemli bir sembol olup, genellikle şekerden yapılan veya süslemelerde kullanılan figürlerdir. Bu semboller, ölümün yaşamın doğal bir parçası olduğu inancını ve ölenlerin ruhlarının yaşamda hala var olduğuna dair saygıyı ifade eder.
Karanlık Etkinlikleri Anlamaya Yönelik 6 Temel Kavram
Araştırmada sunulan model, karanlık temalı etkinliklerin analizinde dikkate alınması gereken 6 ana başlık öneriyor:
- Ticarileşme: Etkinliklerin nasıl pazarlandığı, tüketildiği ve gelir elde edildiği süreçler.
- Disiplinlerarası Yaklaşımlar: Ölüm çalışmaları, karanlık turizm ve kolektif hafıza gibi alanlardan gelen kuramsal perspektifler.
- Kamusal Alan Etkileşimi: Bu tür etkinliklerin medya, siyaset ve toplumsal değerlerle nasıl ilişki kurduğu, kamuoyundaki yeri ve sosyal normlara etkisi.
- Sınırları Zorlama Davranışları: Katılımcıların şiddet, suç ya da tabular gibi konulara yönelik keşif ve heyecan arayışları.
- Deneyimsel Yönler: Korku, merak, empati ya da içsel düşünme gibi duyguların bu etkinlikler sırasında nasıl ortaya çıktığı.
- Ölümün Temsili: Etkinliklerde ölümün hem sembolik hem de gerçek anlamda nasıl yer aldığı. Buna hayvan ölümleri, ölüm sembolleri ya da tarihsel ölümler de dâhildir.
Etkili Unsurlar: Kültür, Merak ve Topluluk
Araştırmanın bir diğer yazarı olan Primorska Üniversitesi Turizm Çalışmaları Bölümü’nden Doç. Dr. Metod Šuligoj, bu etkinliklerin toplumsal anlamını şu sözlerle vurguluyor:
“Karanlık etkinliklere duyulan ilgi; merak, heyecan arayışı, kültürel gelenekler, psikolojik sorgulamalar ve toplulukla paylaşılan deneyim arzusu gibi birçok unsurun birleşiminden kaynaklanıyor. Bu etkinlikler, bireylerin ölüm, felaket ve acı gibi zor temalarla anlamlı, eğitici ve dönüştürücü biçimlerde yüzleşmesini sağlıyor.”
Akademik Yayın Bilgisi
Bu kapsamlı çalışma, Annals of Tourism Research dergisinde yayımlandı.
Makalenin başlığı: “Conceptualising dark events: A new framework”
Yazarlar: Dr. James Kennellve Doç. Dr. Metod Šuligoj
Yayın tarihi: 1 Temmuz 2024
DOI: 10.1016/j.annals.2024.103799
Derleyen: Eda Azap Öztemel
