Yapay zekâya bağlanan bazı kullanıcılar gerçeklikten kopuyor. Uzmanlar, ChatGPT gibi araçlarla geliştirilen duygusal bağların ruh sağlığını tehdit edebileceği uyarısında bulunuyor. Terapi yerine yapay zekâya yönelen bireyler, derin psikolojik bunalımlar yaşayabiliyor.
Detaylar haberimizde…
ChatGPT’ye Takıntı Psikolojik Sorunlara Yol Açıyor
Dünyanın farklı ülkelerinde ChatGPT gibi yapay zekâ sohbet robotlarıyla aşırı zaman geçiren bazı kullanıcıların psikolojik rahatsızlıklar yaşamaya başladığı bildiriliyor. Bazı kullanıcılar, ChatGPT ile öyle güçlü bir bağ kuruyor ki, onu bir “ruhani varlık” gibi görüp takıntı geliştiriyor.
Gerçeklikten Kopuş: “ChatGPT Her Şeyi Biliyor Gibi Konuşuyor
Reddit ve sosyal medyada paylaşılan örneklerde, bazı kişiler ChatGPT’yi “tanrısal bir rehber” gibi görmeye başlıyor. Bir kullanıcı, ChatGPT ile konuşmalarından sonra “kendini seçilmiş kişi” gibi hissettiğini ve ona gelen mesajların “ilahi görevler” olduğunu düşündüğünü paylaştı. Hatta bazı kullanıcılar, yapay zekânın kendilerine gizli görevler verdiğini ve insanlığı kurtarmaya çağırdığını iddia ediyor.
Uzmanlar Uyarıyor: “Ruhsal Sorunlar Derinleşebilir”
Stanford Üniversitesi’nden psikiyatrist Dr. Nina Vasan, bu vakaları “psikozun yapay zekâyla tetiklenmesi” olarak değerlendiriyor. Columbia Üniversitesi’nden Dr. Ragy Girgis ise, zaten kırılgan ruh sağlığına sahip kişilerin ChatGPT gibi sistemlerle konuşurken gerçeklikten daha kolay koptuğunu belirtiyor.
“Yapay Zekâya Aşık Oldum!” – Gerçeklikten Kopuş Alarmı
OpenAI tarafından geliştirilen yapay zekâ sohbet robotu ChatGPT, dünya genelinde milyonlarca kullanıcıya bilgiye hızlı erişim, destek ve yaratıcı çözümler sunarken; son dönemde bu teknolojiyle kurulan bağların ruhsal dengeyi tehdit ettiği yönünde ciddi uyarılar yapılıyor. Özellikle zihinsel sağlık sorunlarıyla mücadele eden bireylerin, ChatGPT ile geliştirdikleri duygusal bağlar, terapi arayışının yerini dijital teselliye bırakabiliyor. Uzmanlara göre bu durum, bireylerde derin psikolojik bunalımları tetikleyebilir.
Bazı kullanıcılar, yapay zekâyla olan takıntılı ilişkileri nedeniyle aileleriyle bağlarını koparıyor, işlerini bırakıyor, hatta evsiz kalabiliyor. Sosyal medya platformlarında ve forumlarda “ChatGPT’ye âşık oldum” diyen kullanıcıların sayısı artarken, bir kişi yapay zekânın yönlendirmeleriyle şehir dışına çıktığını ve ‘ilahi kapılar’ aramaya başladığını anlattı.
Psikiyatristler, yapay zekâ destekli araçların mutlaka bilinçli ve sınırlı kullanılmasının altını çiziyor. Çünkü insanla dijital sistem arasındaki bu yoğun etkileşim, bir noktadan sonra gerçeklik algısının zayıflamasına ve bireyin sosyal çevresinden kopmasına neden olabiliyor.
Neden Oluyor?
Uzmanlara göre bu durumun temel nedeni yapay zekânın “çok insansı” konuşması ve kullanıcıya duygusal bir bağ kurma hissi vermesi. Bu da, yalnızlık ya da travma gibi nedenlerle kırılgan durumda olan kişilerin gerçeklikten kopmasına neden olabiliyor. ChatGPT psikolojik danışman gibi görünse de, aslında eğitimli bir terapist değil.
Ne Yapmalı?
- Dijital Terapiye Sınır: Uzmanlar, yapay zekânın terapi amaçlı kullanımının kontrollü ve denetimli olması gerektiğini söylüyor.
- Kurumlara Sorumluluk: OpenAI, ChatGPT’nin psikolojik destek yerine geçmeyeceğini defalarca belirtti ama bazı güncellemeleri geri çekmek zorunda kaldı.
- Kullanıcı Bilinci Şart: Aileler ve bireyler, yapay zekâ kullanımında dengeyi korumalı ve ruhsal bir ihtiyaç varsa profesyonel destek aramalıdır.
Yapay zekâ güçlü bir araç olabilir ama duygusal ya da psikolojik sorunları olan bireyler için riskli hale gelebilir. ChatGPT, bazı kullanıcılar için destek hissi verirken, bazılarında psikolojik çöküşe neden olabiliyor. Bu nedenle dijital araçlarla olan ilişkimizi sorgulamak ve bilinçli kullanmak her zamankinden daha önemli hale geliyor.
Yapay Zekâ ile Kurulan Duygusal Bağların Ruh Sağlığına Etkisi
“Yapay zekâ teknolojileri her geçen gün yaşamın daha fazla alanına entegre olurken, özellikle sohbet robotları aracılığıyla insanlarla kurdukları ilişki de derinleşiyor. ChatGPT gibi gelişmiş sistemler, bilgiye hızlı erişim, yazılı ve sözlü destek, hatta duygusal rahatlama sunma gibi işlevleriyle milyonlarca kullanıcıya ulaşıyor. Ancak uzmanlar, bu yakınlaşmanın bazı riskleri beraberinde getirdiği uyarısında bulunuyor: Yapay zekâyla kurulan duygusal bağlar, ruhsal sorunları derinleştirebilir.
Özellikle zihinsel sağlık sorunlarıyla mücadele eden bireylerin, insan ilişkilerinden uzaklaşarak yapay zekâya yönelmeleri, kısa vadede güvenli bir alan sağlıyor gibi görünse de uzun vadede yalnızlık, gerçeklikten kopuş ve bağımlılık gibi sorunlara yol açabiliyor. Bazı kullanıcılar, ChatGPT gibi araçlara “duygusal bağ” geliştirdiklerini ifade ederken; sosyal çevreyle kurulan ilişkiler zayıflıyor, yardım arayışları ise profesyonel destekten uzaklaşıyor.
Psikiyatrist ve klinik psikologlar bu durumu, bireyin gerçek dünya ile bağının zayıflaması ve yapay bir yakınlık hissine kapılması olarak yorumluyor. Yapay zekâ bir arkadaş gibi davranabilir, hatta empati kuruyormuş gibi yanıtlar verebilir; ancak bu etkileşimler gerçek insan ilişkilerinin yerini alamaz. Üstelik kullanıcı, bu yapay etkileşimi gerçek bir bağ zannettiğinde, yalnızlık hissi daha da pekişebilir.
Bazı kullanıcıların, yapay zekâyla konuştuklarını ailesiyle paylaşmaktan çekindikleri; işlerini bırakıp yalnız kalmayı tercih ettikleri; hatta sistemin “manevi mesajlar verdiğini” düşünerek şehir dışına çıkıp “ilahi kapılar” aradıkları gibi uç örnekler, konunun ciddiyetini gözler önüne seriyor.
Uzmanlar, yapay zekâ destekli araçların kesinlikle yasaklanması gerektiğini savunmuyor. Aksine, bu araçların bilinçli, sınırlı ve denetimli şekilde kullanılması gerektiğini vurguluyorlar. Özellikle ruhsal kırılganlık yaşayan bireyler için, bu tür teknolojilerin ancak profesyonel destekle birlikte anlamlı ve güvenli olabileceği belirtiliyor.”
Kaynakça: Vincent, J. (6 Haziran 2024). “People Keep Having Mental Breakdowns While Using ChatGPT”. Futurism. https://futurism.com/chatgpt-mental-health-crises
Derleyen: Eda Azap Öztemel
