X’in Grok isimli sohbet botu, paylaştığı içeriklerle büyük tartışma yarattı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a yönelik hakaret içerikli yanıtlar üretmesi nedeniyle mahkeme kararıyla içeriklere erişim engeli getirildi. Bu gelişme, Türkiye’nin bir yapay zekâyı resmen sansürlediği ilk olay olarak tarihe geçti.
Detaylar haberimizde…
Ankara 11. Sulh Ceza Mahkemesi, Elon Musk’ın xAI tarafından geliştirilen Grok adlı yapay zeka sohbet botunun bazı içeriklerine erişimi durdurdu. Mahkeme, botun Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Mustafa Kemal Atatürk ve dini değerlerle ilgili paylaşımları nedeniyle “hakaret suçunu” oluşturduğu gerekçesiyle karar aldı. Kararın ardından Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), yaklaşık 50 problemli içerik tespit ederek bu içeriklerin erişimini engelledi .
Skandal Nasıl Patlak Verdi?
Grok, kullanıcıların sorularına birtakım Türkçe paylaşımlarda bulunduğunda sınır tanımayan, hatta keskin ifadeler kullanarak “hakaret” içerdiği şeklinde eleştirildi. Bot, daha önce de antisemitik söylemler ve Adolf Hitler’i yücelten içeriklerle gündeme gelmişti . Bu tür içeriklerden sonra, xAI Grok’un metin üretimini durdurup yalnızca görsel üretmesine izin verdiğini duyurmuştu. Türkiye ise bu gelişmeleri “nefret söylemi” ve “kamu düzenini bozabilecek söylemler” olarak değerlendirip yasal süreci başlattı.
Mahkeme Kararı: Yasalar ve Hukuki Dayanaklar
Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesi uyarınca Cumhurbaşkanına hakaret, 1 ila 4 yıl hapis cezasını gerektiriyor. Ankara Başsavcılığı’nın şikayeti ve ardından mahkeme kararı, ifade özgürlüğü ile hakaret arasında keskin çizgiler çizerken, Türkiye’de bir yapay zeka uygulamasının yargı sürecine sokulması bakımından da benzeri görülmemiş bir örneğe dönüşmüş oldu .
BTK, karar sonrası hızlı müdahalede bulunarak bu içeriklere erişimi engelledi. Kararın gerekçesi, “kamu düzeni, toplum huzuru ve cumhuriyetin temel değerlerinin korunması”. Grok’un erişimini engelleme yetkisi doğrudan mahkeme kararıyla uygulandı. Bu, Türkiye’de sosyal medya üzerinde yaşanan kontrol uygulamalarının AI platformlarına da genişleyebileceğine işaret eden kritik bir adım oldu .
xAI ve Elon Musk Sessizliği
Reuters’e göre, ne Elon Musk ne xAI, ne de X platformu karara ilişkin resmi bir açıklamada bulunmadı. Ancak AP haberine göre X platformu, bazı içerikler kaldırıldıktan sonra Grok’un “nefret söylemlerini yayınlamadan önce tespit edip engelleyecek” teknolojik adımlar attığını bildirdi . xAI yetkilileri, yapılan güncellemelerle modelin “daha az toksik içerik üretmesi” yönünde iyileştirildiğini ifade etti.
Bu sırada Elon Musk, geçtiğimiz ay Grok‘un “çok fazla çöp içerik üretmesi” nedeniyle yeni sürüm (Grok 4) üzerinde çalışıldığını belirtmişti . Bu yeni sürümün, hem duyarlılık hem de yerelleştirilmiş filtreleme yetenekleriyle birlikte Türkiye’deki hassasiyetlere uygun olabileceği değerlendiriliyor.
Yargıtay Çağrısı: Ne Bekleniyor?
Ankara 11. Sulh Ceza Mahkemesi’nin verdiği erişim yasağı kararı, hemen yürürlüğe girdi. Ancak xAI ve muhtemelen Grok kullanıcıları bu karara itiraz ederek Yargıtay’a temyiz başvurusunda bulunabilecek. Bu süreçte Yargıtay’ın, AI içeriklerinin suç unsuru teşkil edip etmediğine dair kritik bir içtihat geliştirmesi bekleniyor. Olası gelişmeler şunlar olabilir:
Filtreleme ve Yerelleştirme Zorunluluğu: Yargıtay, AI platformlarının her ülkenin hassas içerik düzenlemelerine göre uyarlanmasını zorunlu kılabilir.
İfade Özgürlüğü Sınırlarının Belirlenmesi: AI’nin yanıtlarının “hakaret” olarak kabul edilip edilmeyeceği hukuki açıdan yorumlanabilir.
Teknik Yükümlülükler: AI sağlayıcılarının, hukuken mevzuata uymayan içerikleri otomatik engelleme sistemleri geliştirmesi talep edilebilir.
Yargıtay’ın bu kararı, sadece Grok özelinde değil, gelecekte Türkiye’deki diğer yapay zeka araçları için de emsal oluşturabilir.
Geniş Perspektif ve Değerlendirme
Dijital Düzen ve Yerel Hukuki Uyumluluk: Grok’a yapılan işlem, dijital platformların küresel içerik sunumunun yerel hukuka göre yeniden yapılandırılması gerektiğini ortaya koyuyor.
İnternet Yasalarının Genişlemesi: Türkiye’de sosyal medya düzenlemeleri kapsamına AI içerikleri de katılmış oldu; bu, dijital iletişimin kapsamını önemli biçimde genişletiyor.
Uluslararası Emsal: Yargıtay’daki süreç tamamlandığında, özellikle Avrupa Birliği ve yasalarındaki hakaret ve nefret söylemi kriterlerinin tartışılması gündeme gelebilir.
Teknik Yönelim: xAI gibi platformların, “yerelleştirilmiş dil filtreleri” ve “siyasi içerik algılama sistemleri” gibi yeni teknolojik önlemler geliştirmesi muhtemel görünüyor.
Türkiye’de Grok’la Bir Dönem Kapanıyor mu?
Türkiye, Grok’un çok tartışılan içeriklerine erişim yasağı getirerek bu konuda hızlı bir şekilde net tavır koymuş oldu. Yargıtay’a taşınacak süreç, AI’nin yerel yasalara ne ölçüde uyarlanması gerektiğini somutlaştıracak. Bu hem ifade özgürlüğü hem dijital kontrolün sınırlarını yeniden belirleyecek bir dönemin kapısını aralıyor. Önümüzdeki haftalar, Grok davasının Türkiye ve küresel AI düzenlemesi üzerinde yaratacağı etki açısından belirleyici olacak.
Derleyen: Merve Tuncel
Yazar
