Parlatıcılardaki bileşenlerin yüksek dozlarının bağırsak sağlığına zarar verebileceğinin ortaya konmasının ardından, araştırma dünyası gözlerini bulaşık deterjanlarında kullanılan kimyasallara çevirdi.
Ticari bulaşık makineleri, maksimum verimlilik için kirli bulaşıkları deterjanla yıkadıktan sonra minimum su kullanarak birkaç dakika süren iki hızlı döngü boyunca parlatıcı kullanımını temel alacak şekilde tasarlanıyor. Uluslararası araştırmacılardan oluşan bir ekip tarafından yapılan yeni bir çalışma, bu ticari bulaşık makinelerinin bir döngüyü tamamlamasının ardından bulaşıklarda tam olarak ne kadar kimyasal kalıntı bıraktığını ve bu kimyasalların insan bağırsak dokusu üzerinde ne gibi etkileri olabileceğini araştırdı.
Zürih Üniversitesi İsviçre Alerji ve Astım Araştırmaları Enstitüsü Direktörü Cezmi Akdiş, “Özellikle endişe verici olan şey, birçok cihazda kalan parlatıcıyı gidermek için ek bir yıkama döngüsü olmaması. Bu da potansiyel olarak toksik maddelerin bulaşıkların üzerinde kalması ve daha sonra yerinde kuruması anlamına geliyor.” dedi.
Araştırmacıların çeşitli insan organlarına benzeyen üç boyutlu hücresel yapılar oluşturmasına olanak tanıyan yeni organoid teknolojisi kullanılarak, farklı deterjan kimyasallarının bağırsak üzerindeki etkileri incelendi. Sonuçlar, kimyasalların “hücre sağkalımı, epitelyal bariyer, sitokin sinyali ve metabolizma ile ilgili” genlerde farklı değişikliklere neden olduğunu ortaya koydu.
Hasara neden olan belirli kimyasallara odaklanan araştırmacılar, suçlunun alkol etoksilatlar olduğunu tespit etti. Bu kimyasallar genellikle deterjanlarda ve yüzey temizleyicilerde, ev eşyalarındaki kalıntıların giderilmesine yardımcı olmak için kullanılıyor.
Önceki araştırmalar alkol etoksilatların insan hücreleri için toksik olmadığını ve alkol etoksilatların kanserojen veya mutajen olduğunu gösteren hiçbir kanıt bulunmadığını ortaya koymuştu. Bu araştırma, alkol etoksilatların bağırsak hücreleri üzerinde zararlı bir etkiye sahip olabileceğini gösteren ilk belge özelliğini taşıyor.
Bulaşıklar üzerindeki kalıntı kimyasal konsantrasyonları açısından araştırmacılar, bağırsak hücreleri üzerindeki en büyük hasarın 1/10.000 seyreltmelerde parlatıcıdaki alkol etoksilatlardan kaynaklandığını buldular. Çalışma, ev tipi bulaşık makinelerinin 1/80.000 olarak hesaplanan seyreltme faktörleriyle biraz daha fazla su ve daha uzun yıkama döngüleri kullanma eğiliminde olduğunu belirtiyor. Bu nedenle araştırmacılar, 1/2.000 gibi küçük seyreltme faktörlerine sahip kısa döngülü ticari bulaşık makinelerini radarlarına alıyor.
Bu noktada insan bağırsağındaki herhangi bir olası gerçek hasarın hâlâ varsayım kategorisinde olduğunu belirtmek gerekiyor. Akdiş’e göre araştırmada görülen alkol etoksilatların bağırsak hücreleri üzerindeki etkisi, insanlarda bir dizi enflamatuar hastalığı tetikleyebilir:
“Bulduğumuz etki, bağırsağın epitel tabakasının tahribatının başlangıcını işaret edebilir ve birçok kronik hastalığın başlangıcını tetikleyebilir. Alkol etoksilatlar ticari bulaşık makinelerinde yaygın olarak kullanıldığından, halkı bu risk hakkında bilgilendirmek önemli.”
Sonuç olarak araştırmacılar, alkol etoksilatların sağlık üzerindeki etkilerine ilişkin daha fazla araştırmaya acilen ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor. Restoranlar gibi ticari ortamlarda bulaşıklar üzerindeki kimyasal kalıntıları değerlendirmek bireyler için zor olsa da evde bulaşıkların deterjan kalıntılarından arındırıldığından emin olmak mümkün.
Çalışma, The Journal of Allergy and Clinical Immunology dergisinde yayımlandı.
Derleyen:Hatice Bulut