- 2022 yılında sırt yüzgecinde devasa bir yırtıkla fotoğraflanan ipeksi köpek balığı, neredeyse bir yıl sonra şaşırtıcı bir değişimle yeniden ortaya çıktı.
- Yeniden fotoğraflanan köpek balığının yaklaşık %20’sini kaybettiği sırt yüzgecinin yenilendiği gözlemlendi.
- Daha önce kayıtlara yalnızca bir defa geçmiş olan bu doku yenilenme olayı, köpek balıklarındaki doku yenilenmesinin tam olarak nasıl gerçekleştiğinden emin olmayan bilim insanları için çok önemli veriler sunuyor.
2022 yılında sırt yüzgecinde devasa bir yırtıkla fotoğraflanan ipeksi köpek balığı, neredeyse bir yıl sonra şaşırtıcı bir değişimle yeniden ortaya çıktı. Köpek balığı ilk olarak 2022 yılının temmuz ayında bir su altı fotoğrafçısı ve dalgıç tarafından Florida kıyılarında tespit edilmişti. Sırt yüzgecinde, tüm uzantının yaklaşık %20’sine denk gelen büyük bir parça eksikti. Yırtığın konumu, balığın daha önce bilim insanları tarafından etiketlendiği yerdi.
Birisinin bu ipeksi köpek balığını muhtemelen balık tutarken bir hata sonucu yakaladığı ve keskin bir cisimle kasıtlı olarak etiketini çıkardığı anlaşılıyor. Durum buysa nedeni bilinmiyor. Sonuç olarak köpek balığının sırt yüzgecinin o kadar parçalandı ki Miami Üniversitesinden araştırmacı Chelsea Black, fotoğrafı görünce balığın beslenmek için yeterince iyi yüzmede zorluk çekeceğini düşündü. Ancak köpek balığının neredeyse bir yıl sonra yüzgecini bir araya getirilmiş bir halde ortaya çıkması bilim insanları için büyük bir sürpriz oldu. İpeksi köpek balığının yaralı yüzgeci yaklaşık %87 oranında yenilenmişti ve normal şekilde yüzüyordu. Köpek balığının sağlık durumunun iyi olduğu görüldü.
İpeksi köpek balıklarıyla ilgili yalnızca büyük anatomi görüntülerine sahip olduklarından dolayı araştırmacılar, bu olağanüstü iyileşme sürecinin yeni dokudan mı, yara dokusu büyümesinden mi yoksa yarayı çevreleyen parçaların füzyonundan mı kaynaklandığından emin olamıyor. Ancak bu ipeksi köpek balığının önceki fotoğraflarıyla karşılaştırıldığında yeni yüzgeç biraz farklı bir renge sahip. Black, yüzgecin üst kısmının alt kısımla birleşerek ortada yeni bir doku oluşturduğundan ve bu nedenle oluşan yeni dokunun, dokuyu çevreleyen deriden daha açık renkte göründüğünden şüpheleniyor. Bu yeni dokunun yüzgecin geri kalanı gibi kıkırdak mı yoksa sadece yara dokusu mu olduğu da belli değil.
Black olayla ilgili yazılan bir makalede, “Bu çalışmadan önce, sırt yüzgeci yenilenmesine ilişkin belgelenmiş yalnızca bir vaka daha mevcuttu. Bu yenilenme, köpek balıklarında sırt yüzgeci yenilenmesine ilişkin yalnızca ikinci kayıt.” diye yazdı. Köpek balıkları ve vatozlar, yaralarını iyileştirme konusunda görünüşe göre doğaüstü bir yeteneğe sahipler. Ancak gözlemlenmesi zor yaşam tarzları nedeniyle bilim adamları bu olağanüstü süreç hakkında çok az şey biliyor. 1978’de yapılan ilk araştırma, hemşire köpek balıklarının ve leopar köpek balıklarının derisinin üç haftada yenilenebildiğini bulmuştu. 2017 yılında ise Amerika Birleşik Devletleri’nin Massachusetts kıyılarında büyük beyaz bir köpek balığının sırt yüzgecinin ağır şekilde yırtıldığı belgelenmişti. Bu olayda da olaydan birkaç yıl sonra köpek balığı fotoğraflandığında yüzgeci sanki cerrahi müdahaleyle birbirine dikilmiş gibi görünüyordu.
Köpek balıkları arasındaki yara iyileşme oranları daha önce araştırılmış olsa da sırt yüzgecinin tamamen yenilenmesi, yalnızca balina köpek balıkları ve ipeksi köpek balıkları arasında resmî olarak belgelenmiş oldu. 2006 yılında, sırt yüzgecinin üst kısmı acımasızca kesilmiş genç bir erkek balina köpek balığı görülmüştü. Beş yıl sonra bu hayvanın da muhtemelen yara dokusu ve yenilenmiş doku kombinasyonundan kaynaklanan tamamen yeniden büyümüş bir sırt yüzgeciyle görüldüğü kaydedilmişti. Black, tam bir amputasyonun yüzgeci tamamen kaybetmesiyle sonuçlanmasından şüpheleniyor. Bununla birlikte, bir miktar kan akışı ve doku kalıntıları yenilenmeye yetiyor gibi görünüyor. Florida’daki son gözlemler, ipeksi köpek balıkları gibi diğer türlerin de, en azından bazı durumlarda, benzer şekillerde iyileşebileceklerini gösteriyor. Black, “Yaralanma olayı iç karartıcı olsa da sonuç, ipeksi köpek balıklarının hem doğal hem de insan kaynaklı yaralanmalardan sonra iyileşme ve yenilenme yeteneklerini araştırmak için olağanüstü bir fırsat sağladı.” diye yazdı. Araştırmacılar gelecek yıllarda ipeksi köpek balığının yaşamına nasıl devam ettiğini gözlemlemek için onu bir kez daha görmeyi umuyor.
Derleyen: Fatma Ebrar Tuncel
