- AraÅŸtırmacılar Ä°spanya’nın kuzeyinde yaklaşık 2.000 yıl öncesine, Demir Çağı’na kadar uzanan ve üzerinde dört satırlık tuhaf semboller bulunan bronz bir el buldu.
- BuluÅŸla ilgili yapılan yeni bir çalışma, bu eski kitabenin eski Paleohispanik dillerle iliÅŸkili olduÄŸunu ve günümüz Ä°spanya’sında Baskçaya dönüşen dilin bir parçası olabileceÄŸini öne sürüyor.
- Metni tam olarak tercüme etmek mümkün olmasa da araştırmacılar modern Baskça ile bazı ilginç paralellikler buldu.
AraÅŸtırmacılar Ä°spanya’nın kuzeyinde son derece ilgi çekici bir buluntuya rastladı. AraÅŸtırmacılar yaklaşık 2.000 yıl öncesine, Demir Çağı’na kadar uzanan ve üzerinde dört satırlık tuhaf semboller bulunan bronz bir el buldu. BuluÅŸla ilgili yapılan yeni bir çalışma, bu eski kitabenin eski Paleohispanik dillerle iliÅŸkili olduÄŸunu ve günümüz Ä°spanya’sında Baskçaya dönüşen dilin bir parçası olabileceÄŸini öne sürüyor.
Elin yapıldığı dönemde o bölgede Vascones adında bir kabilenin yaÅŸadığı biliniyor. Bu kabile geride çok az yazı örneÄŸi bırakmış ve bu da onların okuma yazma bilmedikleri varsayımına yol açmıştı. Bu el durumun böyle olmayabileceÄŸini gösteriyor. AraÅŸtırmacılar yayımladıkları makalede, “Detaylı dilbilimsel analizler, yazının köklerini modern Bask diliyle paylaÅŸan Paleohispanik’in grafik bir alt sistemini temsil ettiÄŸini ve Vaskonik epigrafinin ilk örneÄŸini oluÅŸturduÄŸunu gösteriyor.” diye yazıyor. Yazının yönü, objedeki küçük bir deliÄŸin konumu ve keÅŸfedildiÄŸi yer, bir binanın giriÅŸine asılmış olabileceÄŸini düşündürüyor.

Bu yazı, çizgileri oluÅŸturmak için sgraffito tekniÄŸi kullanılarak yazılmış ve bunu daha büyük delikli noktalar takip etmiÅŸ. Hangi aletlerin kullanıldığı net deÄŸil ancak araÅŸtırmacılar burin gibi keskin bir demir aletin bunlardan biri olabileceÄŸini düşünüyor. Tanımlanabilen kelimelere ve diÄŸer eserlerle yapılan karşılaÅŸtırmalara dayanarak araÅŸtırmacılar dilin “farklı bir alt sistem” içerdiÄŸini düşünüyor. Metni tam olarak tercüme etmek mümkün olmasa da araÅŸtırmacılar modern Baskça ile bazı ilginç paralellikler buldu.

AraÅŸtırmacıların kurduÄŸu en önemli baÄŸlantılardan biri, eldeki ilk kelime olan “sorioneku” ile Baskçada iyi ÅŸans anlamına gelen “zorioneko” kelimesi arasında. Bu da hem elin mesajının anlamına hem de Baskça ile olan baÄŸlantılarına iÅŸaret ediyor. AraÅŸtırmacılar, “Evsel bir yapının giriÅŸinde bulunan bu eserin üzerindeki metin apotropaik, yani iyi ÅŸans dileyen bir simge olarak yorumlanıyor.” diye yazıyor.
Araştırmacılara göre elin bir tür ritüel ya da kültürel önemi olması mümkün. Örneğin Antik İberyalıların esirlerinin sağ ellerini kestikleri söylenir ancak sağ el olmasına rağmen sembolün kullanım amacı daha iyi niyetli gibi görünüyor. Ekip, harf boyutlarındaki farklılıkların ve harflerin vuruşlarındaki bazı tutarsızlıkların, yazıya oldukça dikkatsiz ve plansız bir yaklaşım olduğunu gösterdiğini söylüyor. Ayrıca bronz bölgede yaygın bir malzeme olduğundan araştırmacılar, yazının bulunduğu yerde işlenmiş olabileceğini düşünüyor.
BulunduÄŸu yerin adıyla anılan Irulegi’nin Eli ve bize Vasconlar hakkında, özellikle de Romalılar gelmeden önce var olan bir yazı dili açısından, neler söyleyebileceÄŸi konusundaki araÅŸtırmalar devam ediyor. AraÅŸtırmacılar, “Burada sunulan yeni yazıt, antik Vasconların en azından bir dereceye kadar yazıyı bildiklerine ve kullandıklarına dair artan farkındalığa destek saÄŸlıyor.” diye yazıyor.
Derleyen: Fatma Ebrar Tuncel