- Araştırmacılar İspanya’nın kuzeyinde yaklaşık 2.000 yıl öncesine, Demir Çağı’na kadar uzanan ve üzerinde dört satırlık tuhaf semboller bulunan bronz bir el buldu.
- Buluşla ilgili yapılan yeni bir çalışma, bu eski kitabenin eski Paleohispanik dillerle ilişkili olduğunu ve günümüz İspanya’sında Baskçaya dönüşen dilin bir parçası olabileceğini öne sürüyor.
- Metni tam olarak tercüme etmek mümkün olmasa da araştırmacılar modern Baskça ile bazı ilginç paralellikler buldu.
Araştırmacılar İspanya’nın kuzeyinde son derece ilgi çekici bir buluntuya rastladı. Araştırmacılar yaklaşık 2.000 yıl öncesine, Demir Çağı’na kadar uzanan ve üzerinde dört satırlık tuhaf semboller bulunan bronz bir el buldu. Buluşla ilgili yapılan yeni bir çalışma, bu eski kitabenin eski Paleohispanik dillerle ilişkili olduğunu ve günümüz İspanya’sında Baskçaya dönüşen dilin bir parçası olabileceğini öne sürüyor.
Elin yapıldığı dönemde o bölgede Vascones adında bir kabilenin yaşadığı biliniyor. Bu kabile geride çok az yazı örneği bırakmış ve bu da onların okuma yazma bilmedikleri varsayımına yol açmıştı. Bu el durumun böyle olmayabileceğini gösteriyor. Araştırmacılar yayımladıkları makalede, “Detaylı dilbilimsel analizler, yazının köklerini modern Bask diliyle paylaşan Paleohispanik’in grafik bir alt sistemini temsil ettiğini ve Vaskonik epigrafinin ilk örneğini oluşturduğunu gösteriyor.” diye yazıyor. Yazının yönü, objedeki küçük bir deliğin konumu ve keşfedildiği yer, bir binanın girişine asılmış olabileceğini düşündürüyor.
Bu yazı, çizgileri oluşturmak için sgraffito tekniği kullanılarak yazılmış ve bunu daha büyük delikli noktalar takip etmiş. Hangi aletlerin kullanıldığı net değil ancak araştırmacılar burin gibi keskin bir demir aletin bunlardan biri olabileceğini düşünüyor. Tanımlanabilen kelimelere ve diğer eserlerle yapılan karşılaştırmalara dayanarak araştırmacılar dilin “farklı bir alt sistem” içerdiğini düşünüyor. Metni tam olarak tercüme etmek mümkün olmasa da araştırmacılar modern Baskça ile bazı ilginç paralellikler buldu.
Araştırmacıların kurduğu en önemli bağlantılardan biri, eldeki ilk kelime olan “sorioneku” ile Baskçada iyi şans anlamına gelen “zorioneko” kelimesi arasında. Bu da hem elin mesajının anlamına hem de Baskça ile olan bağlantılarına işaret ediyor. Araştırmacılar, “Evsel bir yapının girişinde bulunan bu eserin üzerindeki metin apotropaik, yani iyi şans dileyen bir simge olarak yorumlanıyor.” diye yazıyor.
Araştırmacılara göre elin bir tür ritüel ya da kültürel önemi olması mümkün. Örneğin Antik İberyalıların esirlerinin sağ ellerini kestikleri söylenir ancak sağ el olmasına rağmen sembolün kullanım amacı daha iyi niyetli gibi görünüyor. Ekip, harf boyutlarındaki farklılıkların ve harflerin vuruşlarındaki bazı tutarsızlıkların, yazıya oldukça dikkatsiz ve plansız bir yaklaşım olduğunu gösterdiğini söylüyor. Ayrıca bronz bölgede yaygın bir malzeme olduğundan araştırmacılar, yazının bulunduğu yerde işlenmiş olabileceğini düşünüyor.
Bulunduğu yerin adıyla anılan Irulegi’nin Eli ve bize Vasconlar hakkında, özellikle de Romalılar gelmeden önce var olan bir yazı dili açısından, neler söyleyebileceği konusundaki araştırmalar devam ediyor. Araştırmacılar, “Burada sunulan yeni yazıt, antik Vasconların en azından bir dereceye kadar yazıyı bildiklerine ve kullandıklarına dair artan farkındalığa destek sağlıyor.” diye yazıyor.
Derleyen: Fatma Ebrar Tuncel
