730 milyon ışık yılı uzaklıkta gerçekleşen SN 2023zkd adlı süpernova, klasik yıldız ölümlerinden çok farklı bir süreç sergiledi. Bilim insanları, bir kara deliğin süpernovayı yok etmesi gerekirken yıldızın adeta karşı atağa geçtiğini gözlemledi. Bu keşif, yıldızların yaşamı ile ölümü arasındaki bağın daha net anlaşılmasına kapı aralıyor.
Detaylar haberimizde…
Yıldızların Gizemli Ölüm Dansı
Yıldızların ölümü, gökbilim dünyasında hâlâ çözülmeye çalışılan en büyük gizemlerden biri. Bir yıldız, yaşam döngüsünün sonunda enerjisini tükettiğinde şiddetli bir patlama ile süpernovaya dönüşür. Ancak 2023 yılında tespit edilen SN 2023zkd adlı süpernova, bugüne kadar kaydedilen hiçbir vakaya benzemedi.
Amerika Birleşik Devletleri’nde, Güney Kaliforniya’daki Zwicky Transient Facility adlı gözlemevi, yeni yapay zekâ algoritmaları sayesinde bu olağanüstü olayı keşfetti. İlk bulgular, patlamanın bir kara deliğin yakınında gerçekleştiğini ortaya koydu. Normal şartlarda bir kara deliğin, süpernovayı parçalayarak yok etmesi beklenirdi. Ancak bu kez tablo tersine döndü.
Kara Deliği “Yemeye” Çalışan Süpernova
Harvard, Smithsonian ve MIT’den araştırmacılar, yaklaşık 730 milyon ışık yılı uzaklıktan gelen sinyalleri incelediklerinde şaşkına döndü. SN 2023zkd, kara deliğin çekim gücüne teslim olmak yerine, onunla adeta beslenmeye çalışıyordu.
Harvard Üniversitesi’nden Prof. Ashley Villar, Washington Post’a yaptığı açıklamada kara delikler ile süpernovaların yakın konumlarda gözlemlenmesinin çok olağan olduğunu belirtti. Ancak bu olayda farklı olan şey, yıldızın “yenilmek yerine savaşmaya” başlamasıydı.
Dört Yıllık Olağan Dışı Parlama
Araştırma ekibinin geliştirdiği algoritma, başlangıçta süpernovadan gelen parlak ışık patlamasını tespit etti. Fakat arşiv verileri incelendiğinde, yıldızın aslında dört yıl boyunca yavaş yavaş parladığı ortaya çıktı. Bu süre, klasik süpernovalara kıyasla çok daha uzundu.
Dahası, patlamanın ardından yıldız beklenmedik şekilde yeniden parlamaya başladı. Astrofizik Merkezi’nin açıklamasına göre bu “dramatik yeniden parlamanın” nedeni, süpernovanın kalıntılarının disk şeklinde yoğun bir gaz bulutuna çarpmasıydı.
Prof. Villar, “Aslında gördüğümüz şey, patlama sırasında ortaya çıkan maddelerin çarpışarak saçtığı ışık. Patlama diske çarpıyor ve ortaya fazladan bir ışık çıkıyor” dedi.
İlk Kez Bir Süpernova Kara Delikle Etkileşimde
Bilim insanlarının ilk yorumlarına göre, bu olağanüstü olay yıldızın kara deliğin çekiminden kaçmaya çalışırken yaşandı. Eğer daha ileri analizler bu bulguyu doğrularsa, bu vaka tarihte ilk kez bir süpernovanın kara delikle doğrudan etkileşime girdiğini gösterecek.
Prof. Villar, “Bu olay, patlama öncesi büyük bir yıldızın bir kara delik ile etkileşime girdiğine dair en net işaretlerimizden biri” ifadelerini kullandı.
Yapay Zekâ ile Yeni Keşifler
Araştırmacılar, bugüne kadar süpernova ve kara delik etkileşimlerinin izlerini dolaylı yoldan görmüş olsalar da, bu kez yapay zekâ sayesinde olayı “anlık” yakalama imkânı buldular.
Çalışmanın yazarlarından Alexander Gagliano, “Artık bu nadir olayları gerçekleştiği anda otomatik olarak yakalayabiliyoruz. Bu da yıldızların nasıl yaşadıkları ve nasıl öldükleri arasındaki noktaları birleştirmemizi sağlıyor. Bu gerçekten heyecan verici” dedi.
Yeni Bir Çağın Eşiğinde
SN 2023zkd, gökbilim tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir süpernova olarak kayda geçti. Yıldızların ölümlerinin düşündüğümüzden çok daha karmaşık olabileceğini gösteren bu keşif, önümüzdeki yıllarda daha fazla sürprizle karşılaşabileceğimizin işareti.
Bilim insanları şimdi bu olağanüstü olayın tüm detaylarını çözmek için gözlerini yeniden gökyüzüne çevirdi. Belki de çok yakında, evrenin en gizemli ölüm dansının sırları açığa çıkacak.
Kaynakça
- Al-Sibai, N. (2025). There’s Something Really Suspicious About the Way This Star Died. Futurism. https://futurism.com/suspicious-star-death
- Washington Post. (2025, 13 Ağustos). Why the death of this star is very, very strange. https://www.washingtonpost.com/science/2025/08/13/black-hole-rips-star-discovery
- Live Science. (2025). Spotify-like AI helps discover never-before-seen supernova… https://www.livescience.com/space/astronomy/spotify-like-ai-helps-discover-never-before-seen-supernova-as-greedy-star-attempts-to-eat-a-black-hole
- UC Santa Cruz News. (2025, 15 Ağustos). UC Santa Cruz-based survey uses AI to spot explosive stellar death by black hole. https://news.ucsc.edu/2025/08/black-hole-supernova
- Modern Engineering Marvels. (2025, 15 Ağustos). Black Hole Star Death Dance Reveals a Never-Before-Seen Supernova. https://modernengineeringmarvels.com/2025/08/15/black-hole-star-death-dance-reveals-a-never-before-seen-supernova
Derleyen: Eda Azap Öztemel
