- Olimpiyat Oyunlarına katılmak nadir bir başarıdır; beraberinde getirdiği baskılar ve stres faktörleri üst düzeydedir.
- Bir sporcu ister kurbağalamayı kazanmak için mücadele ediyor olsun, ister modern pentatlonda altın madalyaya ulaşmak için güç harcıyor olsun, psikoloji bu yaz Paris’teki başarı ya da başarısızlıklarında hayati bir rol oynayacaktır.
- Küçük hatalar bile madalyaya mal olabilirken, sporcular zihinlerine hakim olmak ve baskı altında performans göstermek için çeşitli yöntemler ve destekler kullanıyor.
ABD’li jimnastikçi Simone Biles ruh sağlığını korumak için 2020 Tokyo Olimpiyatları’ndaki beş etkinlikten çekildi. 23 kez altın madalya kazanan Michael Phelps, oyunlarda yarıştıktan sonra kendisini vuran zihinsel çöküşü anlattı.
Dayanıklılığı geliştirmek yardımcı olabilir
Hayal kırıklığı yaratan performanslar veya sakatlıklar gibi aksiliklerin ardından toparlanma becerisi çok önemlidir. Duygusal düzenleme (kaygı gibi duyguları tanıma ve kontrol etme) gibi zihinsel süreçlerin ve davranışların rolü, Olimpiyat sporcularının dünyanın en büyük sahnesinde yarışmanın getirdiği küresel olarak izlenmelerinin ortasında odaklanmalarını ve kararlılıklarını sürdürmelerini sağlar.
Dayanıklılık sabit bir özellik değil, kişilik ve psikolojik beceriler gibi bireysel özellikler ile sporcunun sosyal desteği gibi çevre arasındaki etkileşim yoluyla gelişen dinamik bir süreçtir.
2012 yılında İngiltere’de yapılan ve Olimpiyat şampiyonlarında dayanıklılığı araştıran bir çalışma; olumlu kişilik, motivasyon, güven ve odaklanma gibi bir dizi psikolojik faktörün yanı sıra sosyal desteğe sahip olduklarını hissetmenin, sporcuları Olimpiyatlarda yarışmanın neden olduğu potansiyel olumsuz stres faktörlerinden korumaya yardımcı olduğunu vurgulamıştır. Bu faktörler bir sporcunun dayanıklılığını ve en iyi performansını gösterme olasılığını artırmaya yardımcı olmuştur.
Sosyal destek, sporcuların kendilerini yalnız hissetmek zorunda olmadıkları anlamına gelir. Aile, arkadaş ve antrenörlerinden gelen destekle, duygusal güç ve motivasyon kazanabilirler.
Dayanıklılık, olimpiyat sporcularına bireysel beceri ve özelliklerinden yararlanma gücü verir ve onları olimpiyatlarda yarışmanın kaçınılmaz olarak getirdiği stres faktörlerinden korur. Dayanıklılık, soğukkanlılıklarını korumalarına ve örneğin kulaç tekniklerini değiştirerek koşullara uyum sağlamalarına olanak tanır.
Anı yaşamak önem kazanıyor
Anda kalmak, sporcuların etkinliklerinin öneminden bunalmalarını veya tüketilmelerini ya da geçmişteki başarısızlıkların hayal kırıklığı ve yüksek madalya beklentilerinin baskısıyla dikkatlerinin dağılmasını önlemeye yardımcı olabilir. Şu anda kalmak için sporcular çeşitli stratejiler kullanabilirler. Farkındalık temelli meditasyon ve nefes egzersizleri sporcuların sakin ve odaklanmış hissetmelerine yardımcı olabilir.
Belirli hareketleri veya rutinleri prova etmek için performans görselleştirmeyi de kullanabilirler. Serbest atış atışını görselleştiren bir basketbol oyuncusunu düşünün. Benzer şekilde, birçok sporcunun normallik ve kontrol hissi yaratabilecek iyi prova edilmiş performans öncesi rutinleri olacaktır.
Örneğin, bir tenis oyuncusu servis atmadan önce topu belirli sayıda sektirebilir. Anda kalmak sporcuların kaygılarını azaltmaya, göreve odaklanmalarını sağlamaya ve atmosferi tam olarak deneyimlemelerine (ve umarız tadını çıkarmalarına) yardımcı olacaktır.
Başarısızlık kişiyi çok üzebilir ve sporcuların kazanmak ile ilgili karmaşık düşünceleri onları yorabilir. Örneğin, bazı sporcular Olimpiyat Oyunları sonrasında (madalya kazanmış olsalar bile) genellikle boşluk hissi, öz değer kaybı ve hatta depresyon olarak tanımlanan Olimpiyat sonrası hüznü yaşarlar.
İngiliz bisikletçi Victoria Pendleton 2016 yılında The Telegraph için yazdığı yazıda bu olguyu şöyle tanımlıyordu: “İkinci olmak neredeyse daha kolay çünkü bitirdiğinizde hedefleyeceğiniz bir şey var. Kazandığınızda ise birden kendinizi kaybolmuş hissedersiniz”.
Şampiyon da olsalar, dinlenmeleri gerekir
Olimpiyatçılar şampiyon olabilir, ancak hepimiz gibi onların da zihinsel olarak yeniden şarj olmak için yeterli uyku ve dinlenme zamanı gibi temel konulara öncelik vermeleri gerekecektir. Avustralya’da 2020 yılında yapılan bir araştırma, zihinsel sağlığın korunması ile atletik performansın artması arasındaki ilişkiyi vurgulamıştır.
Bunu sağlamak için Olimpiyat sporcuları, etkinliklerinin fiziksel ihtiyaçlarını karşılayan dengeli bir diyete sahip olmalarını sağlayacak ve hem fiziksel hem de zihinsel sağlıklarını korumaya yardımcı olacak performans beslenme uzmanları gibi destek personeliyle yakın bir şekilde çalışacaklardır.
Bir sporcu Oyunlar öncesinde performans kaygısıyla mücadele etmeye başlarsa, insanların olumsuz düşünce kalıplarını fark etmelerine ve değiştirmelerine yardımcı olan teknikleri (farkındalık veya bilişsel yeniden yapılandırma) uygulayabilir. Olimpiyat sporcuları ve destek ekiplerinin, sağlıklarını korumak için hem kişiye hem de sporcuya özen göstermeleri gerekecektir.
Mental sağlıklarını koruduklarında, hem oyunlar sırasında en iyi performanslarına ulaşma hem de bittiğinde Olimpiyat sonrası hüznünden kaçınma şansını en iyi şekilde sunmuş olurlar.
Derleyen: Rüya Uzun
