Sivrisinekler tarafından yayılan ve Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) göre her iki dakikada bir çocuğun hayatına mâl olan dünyanın en ölümcül salgınlarından biri sıtmaya karşı ‘’çığır açan aşı’’ bulundu.
Gelişmemiş veya az gelişmiş ülkelerde, hastalıkla mücadeleyi önemli ölçüde etkileyen aşı ve aşı programlarından kaynaklı büyük bir problem yaşanıyor. Ülkelerin finansman sıkıntısı başta olmak üzere ulusal sağlık sistemlerinin yeterince gelişmemiş olması, özellikle de Afrika ülkelerinde sıtmadan kaynaklı ölümlerin oldukça yüksek olmasına neden oluyor. Buna karşın bilim dünyasını heyecanlandıran bir buluş, bu makus kaderi değiştirebilir.
Küresel Covid salgınına karşı geliştirdiği aşı ile bilinen AstraZeneca’nın Oxford Üniversitesi merkezindeki araştırmacılar, sıtmaya karşı R21 isimli bir aşı bulduklarını duyurdu. Bilim dünyası, R21 adına sahip yeni sıtma ilacını salgına karşı ‘’çığır açan bir aşı’’ olarak nitelendirdi.
R21 adı verilen aşı, sıtmadan ölüm riskinin en yüksek olduğu yaş grubu 5 ile 36 aya kadar olan çocuklar için kullanılmak üzere Dünya Sağlık Örgütü tarafından onaylandı. AstraZeneca, aşının ilk olarak Gana’da kullanılabilmesi için her bir dozu birkaç dolar tutarında olacak şekilde Hindistan Serum Enstitüsü ile yılda 200 milyona kadar doz üretme anlaşması imzaladı.
Oxford’daki araştırmacılar, geçtiğimiz yıl 400’den fazla küçük çocukta denenmiş ve bağışıklık oranının %80 e ulaştığını gösteren aşı çalışmalarına dair bir rapor yayımladı. Dozların Batı Afrika’da bulunan Burkina Faso’daki sıtma mevsiminin zirvesinden önce uygulandığı bilgisine de yer veriliriken ikinci ve üçüncü faz çalışmalarının sürdüğü Burkina Faso, Kenya, Mali ve Tanzanya’da 4.800 çocuğu kaydeden araştırmanın verilerinin ise önümüzdeki aylarda bir tıp dergisinde yayımlanması bekleniyor.
Sıtma, sivrisineklerin yaydığı hayatı tehdit eden parazit kaynaklı bir hastalık. Dünya Sağlık Örgütüne göre her iki dakikada bir çocuğun hayatına mal olmakla birlikte söz konusu ölümlerin çoğu, her yıl 250.000 gencin hastalıktan öldüğü Afrika’da meydana geliyor.
Halihazırda, Plasmodium parazitinin neden olduğu sıtmaya karşı korunmaya yardımcı olmak için üretilmiş Dünya Sağlık Örgütü onaylı Mosquirix (RTS) adlı bir aşı bulunuyor fakat R21 hem bağışıklık oranı hem de ucuz maliyetiyle 100 milyon doza kadar üretilerek yaklaşık 25 milyon çocuğun uzun vadeli ihtiyacını karşılayacağı düşünülerek büyük bir heyecan yarattı.
Derleyen: Muhammed Bayar
