Kanada’daki Western Ontario Üniversitesi ve ABD’deki Bowling Green Eyalet Üniversitesinden araştırmacılar, gezegenin manyetik alanını algılayabilen göçmen kuşların artık ihtiyaç duymadıklarında “nörolojik navigasyon yardımlarını” yavaşça kapatabildiklerini keşfetti.
Araştırma, beyaz boğazlı serçeleri (Zonotrichia albicollis) inceledi. Bu kuşların, göç etmeleri gerektiğinde beyinlerinin belirli bir bölümünü aktive edebildikleri ve mola noktalarında dinlenirken tekrar uyku moduna geçirebildikleri tespit edildi.
Bu “N kümesi” beyin bölgesinin kuşların navigasyonu için önemli olduğu daha önce tespit edilmişti, ancak türler arasında tam olarak nasıl kullanıldığı veya günlük ya da mevsimsel döngülere göre otomatik olarak etkinleştirilip etkinleştirilmediği net değildi.
Kanada’daki Western Ontario Üniversitesinden psikoloji yüksek lisans öğrencisi Madeleine Brodbeck, “Bu beyin bölgesi, özellikle ötücü kuşlar için geceleri göç ederken jeomanyetik pusulayı etkinleştirmek için çok önemli. Bu spesifik beyin fonksiyonu üzerine daha önce yapılan çalışmaların neredeyse tamamı, Avrupa’daki bir laboratuvarda yapılmıştı. Bu nedenle, beyaz boğazlı serçe gibi bir Kuzey Amerika kuşunda bunu tekrarlamak harikaydı.” diyor.
Kuşlar laboratuvarda üç grupta analiz edildi: gündüz, gece dinlenme ve gece göç huzursuzluğu. Bu huzursuzluk, kanat çırpma ve tünek zıplaması gibi artan aktivite ile belirlendi.
Bu üç gruba ayrılan kuşların beyinleri incelendiğinde, N kümesi aktivasyonunun gece ya da gündüz olmasından ziyade göçmen huzursuzluğu ile ilişkili olduğu görüldü. Kuşlar ne kadar huzursuzsa, N kümesi nöronlarının da o kadar aktif olduğu görüldü.
Başka bir deyişle N kümesi, beynin göç mevsimi boyunca, hatta geceleri otomatik olarak devreye giren bir bölümü değil. Önceki çalışmalar, N kümesinin geceleri her zaman etkin olduğunu öne sürüyordu, ancak burada durum böyle değildi.
Bu çalışma, kuşların ve diğer hayvanların yollarını bulmak için gezegenin manyetik alanını nasıl kullandıklarına dair anlayışımıza katkıda bulunuyor; bu da manyetik parçacıkların hafifçe çekilmesi kadar basit bir şeye veya kuantum kimyasının dürtmesi kadar karmaşık bir şeye dayanabilir.
Brodbeck: “Manyetik alanlar hakkında düşünmek gerçekten eğlenceli çünkü insanlar için görünmezler. Onları göremiyoruz ya da hissedemiyoruz ama çoğu hayvan onları bir şekilde algılıyor. Kuşlar için, Dünya’nın manyetik alanını kullanarak bir kutba doğru mu yoksa ekvatora doğru mu gittiklerini bilmek, yön bulma ve göç için gerçekten yararlı. Beyinlerini bu şekilde harekete geçirebilmeleri inanılmaz.”
Western Ontario Üniversitesinden psikolog ve biyolog Scott MacDougall-Shackleton, “Kuşlar sadece manyetik pusulalarını kullanmazlar. İpucu olarak Güneş’e ve yıldızlara da dikkat ettiklerini biliyoruz. Ayrıca gece ışıkları ya da binalardaki pencereler gibi dünyaya koyduğumuz tüm bu şeylerin göçlerini bozduğunu da biliyoruz.” diye ekledi.
“Bu tür temel araştırmalar bizi bilgilendiriyor ve hayvanların göç ederken dünyayı algılama biçimlerinin tamamı ile insanlar olarak etkimizi en aza indirmek için ne yapmamız gerektiğini bilmemizi sağlıyor.”
Derleyen: Görkem Süner
