- Günümüzde bazı örnekler hayvanların evcil hayvan besleyebileceğini ve beslediğini gösteriyor.
- Bilim insanları bu duruma insanların vesile olduğunu ve doğal yaşamda bununla neredeyse hiç karşılaşılmadığını söylüyor.
- Bilim insanları aynı zamanda insanların neden evcil hayvan sahiplendiklerini açıklıyor ve bizi bu konuda hayvanlardan ayıran şeyin bilişsel yeteneklerimiz olduğunu savunuyor.
İnsanlar evcil hayvan beslemeyi seviyor. ABD nüfusunun yaklaşık %60’ı en az bir evcil hayvana sahip. Her yıl evcil hayvanlar için 100 milyar dolardan fazla harcama yapılıyor. Peki, başka bir türün ferdine bakmak için böyle bir güdüye sahip olan başka hayvanlar var mı? İnsan olmayan herhangi bir hayvan evcil hayvan besliyor mu?
Muhtemelen başka hayvanları “evlat edinen” pek çok hayvan örneği görmüşsünüzdür. Başka bir hayvanı sahiplenen hayvanlara en ünlü örnek muhtemelen Goril Koko ve evcil yavru kedisidir. Örnekler goril Koko ile sınırlı değil: Hayvanlar arası iletişimde, köpekle arkadaş olan bir fil, kedi evlat edinen bir karga, kaplumbağa ile dostluk kuran kaz gibi aha pek çok örnek var. Bu örnekler hayvanların evcil hayvan besleyebileceğini ve beslediğini gösteriyor.
Kuzey Carolina’daki Western Carolina Üniversitesinde emeritus profesör olan Harold Herzog, “Sorun şu ki çok çok az istisna dışında, bunların hepsi insan müdahalesi bağlamında meydana geliyor. Yani bu durumlar: Vahşi yaşam parklarında, insanların evlerinde ya da insanların, hayvanların bağlanmasını incelemek için deneyler yaptığı laboratuvarlarda meydana geliyor. Bu tür ilişkilerin vahşi doğada oluştuğuna dair çok az örnek var.” dedi.
Herzog, bilimsel literatürlerin tümüne bakıldığında vahşi doğada oluşan ve kanıtlarla desteklenen türler arası etkileşim örneklerinin çok az olduğunu söyledi. Herzog, doğada kendiliğinden oluşan türler arası etkileşim için kavun başlı balina yavrusunu evlat edinen bir yunus, bir leopar yavrusunu evlat edinen bir aslan, uzun yüzgeçli pilot balinayı evlat edinen bir katil balina ve bir bayağı yunusu evlat edinen kambur yunus örneklerini verdi.
Bu durumlarda bağlantıların ne olduğu da belirsiz. Bilim insanları bunların hepsini genellikle türler arası evlat edinme olarak değerlendiriyor. Ancak bilim insanlarının saatler süren gözlemlerine rağmen sadece bir avuç örnek olması, vahşi doğada evcil hayvan evlat edinmenin inanılmaz derecede nadir olduğunu gösteriyor. Evcil hayvan besleme alışkanlıklarımızda neden yalnız olabileceğimizi anlamak için öncelikle neden evcil hayvan beslediğimizi anlamakta fayda var. Kanada’daki Windsor Üniversitesinde antrozooloji doçenti olan Beth Daly’e göre insanların neden evcil hayvan beslediğine dair dört ana teori var.
Teorilerden ilki, bir şeylerle ilgilenebildiğiniz için başkalarına iyi bir eş adayı olduğunuzu gösterebilmek. İkinci teori, kendi bebeklerimize nasıl bakacağımızı öğrenmek için hayvanları kullandığımız. Bir diğer teori ise evcil hayvan beslemenin yalnızlıktan da kaynaklanıyor olabileceğiyle ilgili. İnsanlar giderek daha da yalnızlaşıyor, çocuk sahibi olmayı erteliyor ve evcil hayvanlar yalnızlığımızı bizim için dolduruyor olabilir. Son teori göre evcil hayvanlar hayatımızda sadece olumlu bir varlık olabilir ancak Herzog ve Daly bu fikre katılmıyor.
Daly, “Evcil hayvanların bizim için iyi olduğunu düşünen pek çok insan var ancak aslında evcil hayvanlar, bizim için bir sorun teşkil etmedikleri müddetçe iyiler. Atından düştüğünde felç olan birini düşünün. Bu iyi bir evcil hayvan değil ama aslında at, diğer atlar ne yapıyorsa onu yapıyordu.” diyerek konuyla ilgili görüşlerini dile getirdi. Herzog ayrıca evcil hayvan edinme sebeplerimizle ilgili getirilen örneklere, “Sosyoekonomik ve diğer değişkenleri bir kenara bıraktığınızda çalışmaların büyük çoğunluğu, evcil hayvan sahibi olanlarla olmayanlar arasında bir fark olmadığını ya da evcil hayvan sahiplerinin daha kötü durumda olduğunu gösteriyor.” diyerek karşılık verdi. Herzog, evcil hayvan sahibi olanlarla olmayanlar arasında depresyon üzerine yapılan 46 çalışmanın gayriresmî bir çetelesini tuttuğunda, makalelerin 30’unda iki grup arasında depresyon oranlarında bir fark bulunmadığını tespit etti.
Neden evcil hayvan beslediğimize dair bu teorilerin hiçbiri insanlara özgü değil. Pek çok hayvan bebeklere bakmaya ihtiyaç duyuyor ve belki de bu yüzden arkadaşlıktan yararlanıyor. Herzog, bizi farklı kılan tek şeyin bilişsel yeteneklerimiz olduğunu savunuyor. Son olarak konuyla ilgili Herzog, “Evcil hayvanların insanlarda bu kadar hızlı yayılmasının nedeni, onlara aşık olma kapasitesine sahip olmamız. Muhtemelen diğer hayvanların çoğunda olmayan şey, zihinleri olan başka yaratıklar olduğunu kabul etme duygusudur.” dedi.
Derleyen: Esin Özcan
